Ίβαρ ο Ασπόνδυλος

ορισμός

Emma Groeneveld
από , μεταφρασμένο από Periklis Livas
που δημοσιεύτηκε στο 12 November 2018
Διαθέσιμο σε άλλες γλώσσες: Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά, Τουρκικά
Ακούστε αυτό το άρθρο
X
Εκτύπωση άρθρου
Alex Hoegh Andersen as Ivar the Boneless (by The HISTORY Channel, Copyright, fair use)
Άλεξ Χου Άντερσεν ως Άιβαρ ο Χωρίς Κόκκαλα
The HISTORY Channel (Copyright, fair use)

Ο Ίβαρ ο Ασπόνδυλος (αρχαία Σκανδιναβικά: Ívarr hinn Beinlausi) είναι γνωστός από αρχαίες Σκανδιναβικές και Λατινικές πηγές του Μεσαίωνα, όπου παρουσιάζεται σαν ο γιος του θρυλικού βασιλέα των Βίκινγκ, Ράγκναρ Λόθμπροκ, ο οποίος σύμφωνα με τα αφηγήματα αυτά, συμμετείχε με τα αδέλφια του στις επιδρομές του πατέρα του και έγινε κυβερνήτης του Γιόρκ (παλ. Υόρκη) στην Αγγλία τον 9ο αι. ΚΕ. Το προσωνύμιο του οφείλεται στην ατυχή έκβαση της ανυπομονησίας του Ράγκναρ τη νύχτα του γάμου του με την Άσλαγκ, η οποία μάταια τον προειδοποίησε να περιμένει τρεις νύχτες προτού ολοκληρώσει το γάμο τους από φόβο μήπως και ο γιος που θα έφερναν στον κόσμο γεννιόταν δίχως κόκαλα. Είναι δύσκολο να φανταστούμε το τι ακριβώς συνεπάγεται αυτή η αναπηρία του Ίβαρ —δίνεται η εντύπωση αδύναμων ή ψαθυρών ή πραγματικά ανύπαρκτων οστών, τουλάχιστον στα πόδια— αλλά όπως και να 'χει, ο Ίβαρ μεταφέρεται οπουδήποτε πάνω σε φορείο ή ασπίδα. Φημιζόταν για την εξυπνάδα και τη στρατηγική του διορατικότητα και γενικότερα στις περιπέτειες με τα υπόλοιπα αδέλφια του εμφανίζεται σαν αρχηγός τους. Η δημοφιλής τηλεοπτική σειρά Βίκινγκς, στην οποία ο Alex Høgh Andersen υποδύεται τον Ἰβαρ, απηχεί αυτό το χαρακτηριστικό και τον παρουσιάζει επίσης σαν ευφυέστατο τακτικιστή· επιπλέον το σενάριο τον θέλει να περιφέρεται με ένα κάρο εξαιτίας της ανικανότητάς του και να είναι σκληρός, αδίστακτος, κακομαθημένος και κοινωνιοπαθής νέος ο οποίος καταλήγει να σκοτώσει τον αδελφό του, Σίγκουρντ Φίδι-στο-Μάτι, σε κάποιο ξέσπασμα οργής του (όλα, δημιουργική αδεία).

Μέλος πασίγνωστης θρυλικής οικογένειας, της οποίας η ακριβής σύνθεση ποικίλει ανάλογα με το ποιά πηγή διαβάζει κάποιος, εκτός από τους γονείς Ράγκναρ και Άσλαγκ (ή, τον 13ο αι. ΚΕ Gesta Danorum, Θώρα-Thora) ο Ίβαρ των μεσαιωνικών θρύλων εμφανίζεται συχνά μαζί με τα αδέλφια του, Μπιόρν τον Σιδηρόπλευρο, Χβίτσερκ και Σίγκουρντ Φίδι-στο-Μάτι. Κάποιες φορές ο Ίβαρ ταυτίζεται με το ιστορικό πρόσωπο κάποιου Ίβαρ [Hingwar, Χίνγκβαρ] ο οποίος φαίνεται να υπήρξε ένας από τους ηγέτες του Μεγάλου Στρατού των Βίκινγκ [Μεγάλος Παγανιστικός Στρατός] που αποβιβάστηκε στην Αγγλία το 865 ΚΕ, και/ή με κάποιον Ίμαρ [Ímar], αργηγό των Βίκινγκ του Δουβλίνου τα έτη από το 853 ως το 873 ΚΕ. Εντούτοις, υπάρχουν πολλά προβλήματα στην αποσαφήνιση μιας τέτοιας αναγνώρισης. Όπως και με τον πολυθρύλητο Ράγκναρ Λόθμπροκ ωστόσο, οι μορφές που σφράγισαν τη δράση των Βίκινγκ του 9ο αι. ΚΕ, είναι πιθανό να ενέπνευσαν τους μεταγενέστερους (περ. 13 αι.) θρύλους, ανακατασκευασμένους και προσαρμοσμένους στους σκοπούς του εκάστοτε συγγραφέα.

Το Έπος του Ράγκναρ Λόθμπροκ

ΣυχνΑ μαζΙ στις επιδρομΕς τους, τα παιδιΑ του ΡΑγκναρ ΛΟθμπροκ Εχουν αρχηγΟ τον Ιβαρ τον Ασπονδυλο, ο οποΙος μεταφΕρεται σε φορεΙο και επιδεικνΥει το ΑΥΘΕΝΤΙΚΟ ΤΟΥ ΧΑΡΙΣΜΑ ΣΤΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ.

Με τον Ίβαρ τον Ασπόνδυλο να εμφανίζεται μόνο στο Έπος του Ράγκναρ Λόθμπροκ, η αρχή της δράσης του πρέπει να είναι η πιο γνωστή και κύρια πηγή που τον αφορά: Το έπος του Ράγκναρ Λόθμπροκ (αρχαία Νορδικά: Ragnars saga loðbrókar) από την Ισλανδία του 13ου αι. Αρχίζει με την παιδική ηλικία της Άσλαγκ, η οποία θα γίνει μεγαλώνοντας δεύτερη σύζυγος του Ράγκναρ και μητέρα του Ίβαρ. Είναι η κόρη του Σίγκουρντ [Sigurd] και της Μπρύνχιλντ [Brynhild -θρυλική φόνισσα δράκων και Βαλκυρία στη Γερμανική μυθολογία. Η διαδεδομένη φήμη της οφείλεται στον Βάγκνερ] η οποία πεθαίνει όταν η Άσλαγκ γίνεται 3 χρόνων. Έτσι, με την φροντίδα μιας φτωχικής οικογένειας που την ονομάζει Κράκα (Kráka-κοράκι) και κρατά μυστική την καταγωγή της, η Άσλαγκ μεγαλώνει στη Νορβηγία. Παρεμπιπτόντως, ο Ράγκναρ, γιος του Βασιλέα Σίγκουρντ Ρινγκ [Sigurd Ring] της Δανίας, συνάντησε την πρώτη του σύζυγο Θώρα [Thora] αφού πρώτα απάλλαξε την πόλη της, Γκαίταλαντ [Götaland], από τη μάστιγα κάποιου δράκου. Μαζί της, ο Ράγκναρ αποκτά δύο γιούς, τους ετεροθαλείς αδελφούς του Ίβαρ, Έιρεκ [Eirek] και Άγκναρ [Agnar].

Μετά τον πρόωρο θάνατο της Θώρα, ο Ράγκναρ συναντά την Κράκα ενώ έκανε επιδρομή στη Νορβηγία και την παντρεύεται παρά τη φαινομενικά ταπεινή καταγωγή της. Παρότι η Κράκα τον πληροφορεί ότι την είχαν καταραστεί να γεννήσει γιο χωρίς κόκαλα, εφόσον ο σύζυγός της αποδεικνυόταν πολύ ανυπόμονος τη νύχτα του γάμου τους (αντί να περιμένει τρείς νύχτες), ο Ράγκναρ δεν μπορεί να ελέγξει τον εαυτό του. Έτσι, εννέα μήνες αργότερα έρχεται στον κόσμο ο Ίβαρ ο Ασπόνδυλος:

...το αγόρι δεν είχε κόκαλα, σαν να υπήρχε χόνδρος στη θέση τους. Σαν παιδί η ανάπτυξή του ήταν τόσο ραγδαία που όμοια της δεν υπήρχε. Ομορφότερος από όλους τους άντρες και τόσο σοφός που είναι αβέβαιο ότι είχε ποτέ γεννηθεί άλλος σοφότερος από εκείνον (7).

Έτσι, παρά τη βασανιστική πάθηση του Ίβαρ, η κατάσταση θα μπορούσε να είναι πολύ χειρότερη. Από τον Ράγκναρ και την Κράκα γεννιούνται κι άλλοι γιοι: Μπιόρν ο Σιδηρόπλευρος [Bjorn Ironside] , Χβίτσερκ [Hvitserk] και Ρόγκβαλντ [Rognvald] -και αργότερα, ο Σίγκουρντ Φίδι-στο-Μάτι [Sigurd Snake-in-the-Eye] -τα οποία έγιναν σπουδαίοι άντρες και δεινοί πολεμιστές. Συχνά μαζί στις επιδρομές που έκαναν, τα αδέλφια έχουν αρχηγό τον Ίβαρ ο οποίος μεταφέρεται σε φορείο ή ασπίδα και επιδεικνύει αληθινό ταλέντο στον σχεδιασμό και τη στρατηγική. Επίσης, με κάποιο τρόπο, χειρίζεται επιδέξια το τόξο.

Ragnar Lothbrok & Kráka
Ράγκναρ Λότμπροκ & Κράκα
AU Library, Campus Emdrup (CC BY-SA)

Στην πραγματικότητα, παρά την κατάσταση του, ο κορμός του μοιάζει να έχει αφύσικη δύναμη τουλάχιστον σ'αυτόν τον συγκεκριμένο θρύλο. Όταν συναντήθηκε στο πεδίο της μάχης με τον βασιλέα Έιστεϊν [Eystein] της Σουηδίας, ο οποίος είχε στο πλευρό του μια μαγική αγελάδα με το όνομα Σιμπίλζα [Sibilja] που έσπερνε τον όλεθρο στους αντιπάλους του, ο Ίβαρ δεν δείλιασε. Διέταξε τους άντρες του να φτιάξουν ένα τεράστιο τόξο από ένα μεγάλο δέντρο και από την ασπίδα που καθόταν το τέντωσε «σαν να ήταν από κλαδάκι φτελιάς» (12) σημαδεύοντας τα μάτια της άτυχης Σιμπλίζας. Το ζώο αφηνίασε και ο Ίβαρ όρμηξε με τους άντρες του εξοντώνοντας την. Ήταν ξεκάθαρο ότι ο Ίβαρ είχε εκπληκτικές δυνάμεις· αφού τον ξανασήκωσαν, η ιαχή της νίκης βγήκε τόσο βροντερή από το στόμα του που διαπέρασε όλο το πεδίο μάχης εμψυχώνοντας κάθε στρατιώτη σαν να στεκόταν δίπλα του. Ως εκ τούτου τα παιδιά του Ράγκναρ νίκησαν.

Προς το τέλος αυτού του έπους, αφού καυχιόταν ότι θα εισβάλλει στην Αγγλία μόνο με δύο καράβια, ο Ράγκναρ αιχμαλωτίζεται από τον βασιλιά Αέλα [Ælla] της Νορθουμβρίας (βασ. 866ΚΕ) και ρίχνεται σε λάκκο με φίδια όπου πεθαίνει. Οι γιοι του Ράγκναρ εκδικούμενοι για τον θάνατο του πατέρα τους αποπλέουν για την Αγγλία όπου φημολογείται ότι βασάνισαν τον Αέλα υποβάλλοντας τον στο μαρτύριο του ματωμένου αετού (βλ. κάτω).

Η Ιστορία των Γιων του Ράγκναρ

Αυτή η ιστορία, όπως και τα περισσότερα από τα βασικά στοιχεία στο Έπος του Ράγκναρ Λόθμπροκ, διασώζεται επίσης από το Ισλανδικό έργο Η ιστορία των Γιων του Ράγκναρ (Ragnarssona þáttr) στα τέλη του 13ου και τις αρχές του 14ου αι. ΚΕ. Ο Ίβαρ είναι και εδώ επικεφαλής της μικρής ομάδας των αδελφών του, η οποία αυτή τη φορά αντιτίθεται στην επιθυμία του πατέρα τους να αναλώνονται σε περιστασιακές επιδρομές αντί να στοχεύουν σε συγκεκριμένες περιοχές, επειδή φιλοδοξούσαν να αποκτήσουν την φήμη του. Σε μια τέτοια περίσταση όπου ο Ίβαρ και η ομάδα γίνονται αδίστακτοι, ο Ράγκναρ ορίζει βασιλέα της Βόρειας Σουηδίας τον Έιστειν Μπελί [Eystein Beli] και του αναθέτει την διαφύλαξη του βασιλείου από τους γιους του στην περίπτωση που επιχειρήσουν να το διεκδικήσουν. Ο Έιρεκ και ο Άγκναρ το δοκιμάζουν αλλά σκοτώνονται, εμπνέοντας στα ετεροθαλή αδέλφια και την μητριά τους Άσλαγκ την εκδίκηση χωρίς να περιμένουν τον Ράγκναρ.

Ragnar Lothbrok's Sons & King Ælla's Messengers
Οι γιοι του Ράγκναρ Λότμπροκ και οι αγγελιοφόροι του βασιλιά Έλα
August Malmström (Public Domain)

Με την περιπέτεια στη Σουηδία να ολοκληρώνεται, όπως περιγράφεται και στο Έπος του Ράγκναρ Λόθμπροκ, ο Ράγκναρ ταξιδεύει στην Αγγλία μόνο με δύο πλοία και εξολοθρεύεται από τον βασιλιά Αέλα στη Νορθούμπρια σε φρεάτιο γεμάτο φίδια. Όταν οι γιοι του αποπλέουν για την Αγγλία γυρεύοντας εκδίκηση, η Ιστορία των Γιων του Ράγκναρ περιγράφει ότι ο Ίβαρ ο Ασπόνδυλος αρνείται να πολεμήσει και τα αδέλφια του αφού ηττώνται από πολύ μεγαλύτερο στράτευμα της περιοχής επιστρέφουν στην πατρίδα. Ο Ίβαρ, ωστόσο, παραμένει στην Αγγλία έχοντας καταστρώσει ευφυές σχέδιο. Αφού επισκέπτεται τον Αέλα υπερασπιζόμενος το ότι δεν είχε συμμαχήσει εναντίον του, ο Αέλας συμφωνεί να τον αποζημιώσει για το θάνατο του πατέρα του παραχωρώντας του όση γη θα μπορούσε να καλύψει με τη μεγαλύτερη δορά ζώου που θα μπορούσε να βρεί. Ο Ίβαρ τεντώνει το δέρμα του θηράματος του πάρα πολύ, το κόβει σε λεπτές λωρίδες και καταλαμβάνει πολύ μεγαλύτερη περιοχή από αυτή που αναμενόταν. Ιδρύοντας εκεί την πόλη του Γιόρκ, ο Ίβαρ ξοδεύει πολύ χρόνο στη δημιουργία δεσμών με τους ντόπιους προτού καλέσει εκ νέου τα αδέλφια του να περάσουν τον ωκεανό και να εκδικηθούν τον Αέλα. Με τους όψιμους φίλους του να τον βοηθούν και τον Αέλα να θεωρεί ότι είναι με το μέρος του, ο Ίβαρ κατατρόπωσε και βασάνισε τον Αέλα: «χάραξαν στην πλάτη του αετό με ανοιγμένα φτερά, απέκοψαν όλα τα οστά του θώρακα από τη σπονδυλική στήλη με σπαθί και τα άνοιξαν διάπλατα αποκαλύπτοντας τους πνεύμονες του» (3). Ευτυχώς για τον Αέλα η μέθοδος αυτή πιστεύεται ότι είναι φανταστική και συναντάται μόνο στους θρύλους.

Ο Ίβαρ παραμένει τοπικός βασιλιάς στην Αγγλία για πολύ μεγάλο διάστημα μετέπειτα, διοικώντας από το Γιορκ αλλά δίχως να έχει παιδιά να τον διαδεχτούν, επειδή έτσι ήταν φτιαγμένος: «δίχως πόθο ή αγάπη» (4). Υποστηρίχθηκε ότι αυτή η πρόταση χρησιμοποιήθηκε προκειμένου να δείξει όχι τόσο ότι τα προβλήματα στη φυσιολογία του δεν επέτρεπαν στον Ίβαρ να έχει ερωτική επαφή, αλλά ενδεχομένως ότι το χωρίς κόκαλα δεν φανερώνει τόσο σκελετικά προβλήματα όσο σεξουαλική ανικανότητα. Όπως και να'χει, ο Ίβαρ εδώ περιγράφεται να πεθαίνει στην Αγγλία σε προχωρημένη ηλικία. Η Ιστορία συνεχίζει με μακροσκελείς αναφορές στα διάφορα κατορθώματα των υπολοίπων αδελφών του.

Ο Ίβαρ στην Γκέστα Ντανόρουμ [Gesta Danorum]

Στην ΓκΕστα ΝτανΟρουμ, ο Ιβαρ εμφανΙζεται σαν σοφΟ και σεβΑσμιο πρΟσωπο, Αξιο της εμπιστοσΥνης του πατΕρα του και σε αρμονΙα με τΗ ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΗ ΕΙΚΟΝΑ Αλλων θρΥλων.

Παρότι υπάρχουν κάποιες άλλες Λατινικές πηγές του Μεσαίωνα οι οποίες αναφέρουν τον Ράγκναρ και περιστασιακά τους γιους του, όχι απαραίτητα με τα ονόματά τους, η κύρια Λατινική πηγή στην οποία επίσης βρίσκουμε τον Ίβαρ αναλυτικά είναι η Γκέστα Ντανόρουμ (Πράξεις Δανών). Πιθανόν γραμμένη στις αρχές του 13ου αι. ΚΕ, από τον Σάξωνα τον Γραμματικό (Saxo Grammaticus) η Γκέστα εισάγει μερικούς νέους χαρακτήρες και γεγονότα που δεν αναφέρονται σε άλλες πηγές. Μια ερμηνεία για το προφανές αυτό συνονθύλευμα θα μπορούσε να είναι το ότι ο Σάξων ενδεχομένως επιχείρησε να συμβιβάσει σε ένα αφήγημα ποικίλες εκδοχές των ιστοριών που είχε ακούσει ή διαβάσει αλλού. Μεταξύ άλλων, δύο σύζυγοι του Ράγκναρ που δεν καταγράφονται αλλού, εμφανίζονται στην Γκέστα: η ασπιδοφόρος Λάγκερθα [Lagertha] και μια γυναίκα με το όνομα Σουανλόγκα [Swanloga].

Ουσιαστική διαφορά της Γκέστα Ντανόρουμ από το Έπος και την Ιστορία που συζητήθηκαν παραπάνω, είναι η καθολική απουσία της Άσλαγκ, δημιουργώντας ένα μικρό ζήτημα με την ανατροφή του Ίβαρ ο οποίος απεικονίζεται συνήθως σαν γιος της. Παρότι ο Σάξων δεν κάνει σαφή αναφορά, όταν μιλάει για τη σχέση του Ράγκναρ με την Θώρα, φαίνεται να υπονοεί ότι ο Ίβαρ (αναφέρει Iwar αντί Ivar) είναι γιος της: «Μαζί της απέκτησε δύο αξιοπρεπείς γιους, τον Ράντμπαρντ [Radbard] και τον Ντούνβατ [Dunwat]. Κι εκείνοι είχαν αδέλφια, τον Σίβαρντ [Siward], τον Μπιόρν [Biorn], τον Άγκναρ [Agnar] και τον Ίβαρ [Iwar]» (9). Ο Σίβαρντ αντιστοιχεί στον Σίγκουρντ Φίδι-στο-Μάτι και ο Μπιόρν στον Μπιόρν τον Σιδηρόπλευρο, ενώ οι Ράντμπαρντ και Ντούνβατ δεν αντιπροσωπεύουν κανέναν. Σε μια ακόμη ανατροπή, ο Σάξων δεν μνημονεύει πουθενά την αναπηρία του Ίβαρ, πιθανόν απορρίπτοντας την σαν αδιανόητη φαντασίωση.

Στην Γκέστα, ο Ίβαρ εμφανίζεται σοφός και σεβάσμιος, άξιος της εμπιστοσύνης του πατέρα του και ταιριαστός με τον συνήθη αντίκτυπο άλλων θρυλικών προσωπικοτήτων. Ενώ ένας από τους γιους του Ράγκναρ, ο Ούμπα (εδώ προφέρεται Ούμπε) σχεδιάζει να σφετεριστεί την εξουσία του πατέρα του, ο Ίβαρ, τότε κυβερνήτης της Γιουτλάνδης στη Δανία, αποφεύγει τη σύγκρουση αυτοεξοριζόμενος. Έτσι κερδίζει τον έπαινο του πατέρα του και αργότερα ο Ράγκναρ τον αφήνει επικεφαλής του βασιλείου όταν εκείνος απουσιάζει. Ακολούθως, εκτυλίσσεται η ιστορία του βασιλιά Αέλα, με τον Ίβαρ να βοηθά τον πατέρα του στο πρώτο ταξίδι του στο Γιόρκ και αργότερα να πληροφορείται τη γνωστή πορεία του πατέρα του προς το θάνατο. Το τέχνασμα με τη δορά του ζώου διατηρείται και εδώ θεμελιώνοντας τη διετή κυριαρχία του Ίβαρ στην Αγγλία. Στη συνέχεια εγκαθίσταται στη Δανία, επιλέγοντας τον αδελφό του, Άγκναρ, για αντικαταστάτη του στην Αγγλία. Αυτό είναι το τελευταίο που ακούμε για τον Ίβαρ σε αυτή την αφήγηση.

Great Viking Army in England, 865-878 CE
Μεγάλος στρατός Βίκινγκ στην Αγγλία, 865-878 μ.Χ.
Hel-hama (CC BY-SA)

Ιστορικότητα

Παραμερίζοντας το γεγονός ότι κάποιος ο οποίος πράγματι δεν έχει κόκαλα είναι απίθανο να έγραψε ιστορία ως διάσημος Βίκινγκ επιδρομέας (ή έστω και να επέζησε για λίγες μέρες μετά τον τοκετό εκείνη την εποχή) ας ασχοληθούμε με το αν ο Ίβαρ, γιος του Ράγκναρ, έχει κάποια βάση στην ιστορική πραγματικότητα. Ένας λόγος για την προσοχή μας στην εξέταση αυτή προέρχεται από το χρονικό κενό ανάμεσα στις πηγές και το αντικείμενο τους: τα περισότερα έπη για τον Ράγκναρ εμφανίζονται από τον 12 αι. ΚΕ και είναι ξεκάθαρα θρυλικής φύσης, ενώ οι πράξεις που περιγράφουν, συμβαίνουν τον 9ο αι. ΚΕ. Επιπλέον, αυτός ο αιώνας δεν είναι θησαυρός σε ότι αφορά την κάλυψη από ιστορικές πηγές, οπότε οι αφηγήσεις μπορεί να είναι δύσκολο να επαληθευτούν. Αν προστεθεί το γεγονός ότι πολλά από τα ονόματα των Βίκινγκ ήταν αρκετά κοινά, τότε η εύρεση κάποιου συγκεκριμένου Ίβαρ σε δύο διαφορετικές πηγές δεν παρέχει την σιγουριά ότι πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο.

Αρχικά, ορισμένα γεγονότα και πρόσωπα που εμφανίζονται στους θρύλους του Ίβαρ είναι όντως ιστορικά. Ο βασιλιάς Αέλας της Νορθουμβρίας υπήρξε στην πραγματικότητα, βασίλεψε γύρω στο 866 ΚΕ και έγινε μάρτυρας των επιδρομών του «Μεγάλου Στρατού» των Βίκινγκ στα Αγγλοσαξονικά βασίλεια από το 865 ΚΕ και μετά. Ο ιστορικός θάνατος του Αέλα λέγεται ότι συνέβη σε μάχη με τις δυνάμεις των Βίκινγκ στο Γιόρκ το 867 ΚΕ (αλλά ουδεμία αναφορά γίνεται στο ειδεχθές μαρτύριο του ματωμένου αετού που περιγράφεται στο Έπος του Ράγκναρ). Συνεπώς, τέτοια στοιχεία μοιάζει να καταφέρνουν να επιβιὠνουν με τροποποιημένη μορφή σε μεταγενέστερα έπη.

Ειδικότερα για την αναζήτηση του Ίβαρ, το Αγγλοσαξονικό Χρονικό αναφέρει κάποιους Χίνγκβαρ [Hingwar] και Χούμπα [Hubba] σαν αρχηγούς του Μεγάλου Στρατού των Βίκινγκ, όπως επίσης κάποιον Χάλφνταν ή Χάλφντεν [Halfdan ή Halfdene] (Αγγλοσαξονικό χρονικό για το 870 και το 871 ΚΕ). Συχνά τα πρόσωπα αυτά συνδέθηκαν με τον Ίβαρ τον Ασπόνδυλο και τον Ούμπα -με τον Χάλφντεν ή Χάλφνταν να αντιπροσωπεύει πιθανόν τον Χβίτσερκ [Hvitserk] της αρχαίας Σκανδιναβικής παράδοσης. Μεταγενέστερες Αγγλικές πηγές προσθέτουν μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία αλλά μάλλον χωρίς ενδεδειγμένη ιστορική βάση. Πέραν του Χίνγκβαρ, εμφανίζονται και άλλες γραφές ονομάτων όπως Ίνγκουαρ [Inguar], Ίνγκβαρ [Ingwar], Ίγκβαρ [Igwar] ή Ίουαρ [Iuuar] τα οποία συνδέονται με πρώιμη Δανέζικη γραφή του ονόματος Ίβαρ.

The Vikings in Dublin.
Οι Βίκινγκς στο Δουβλίνο.
James Ward (1851-1924) (Public Domain)

Στην άλλη πλευρά της Ιρλανδικής Θάλασσας, στο Δουβλίνο των Βίκινγκ του 9ου αι. ΚΕ, βρίσκουμε ένα διαφορετικό πρόσωπο που συχνά μπαίνει στη συζήτηση για τον Ίβαρ. Ένας αρχηγός των Βίκινγκ με το όνομα Ίμαρ [Ímar] (ή Ίμχαρ -προφέρεται όπως το Ίμαρ) αναδύεται επανειλημμένα στα σύγχρονα Ιρλανδικά χρονικά, σαν το πρόσωπο που έφερε το χάος στην περιοχή, ενώ εμπλέκεται και με τα πολιτικά δρώμενα στη βόρεια θάλασσα της Ιρλανδίας από το 853 ΚΕ μέχρι το θάνατο του το 873 ΚΕ.

Αποδείχτηκε ακαταμάχητα ελκυστικό για πολλούς, να θεωρούν τους δύο αυτούς Ίβαρ -τον έναν ενεργό στην Αγγλία και τον άλλον στην Ιρλανδία- σαν το ίδιο και το αυτό πρόσωπο. Σύμφωνα με τη θεώρηση του μελετητή Donnchadh Ó Corráin, η υπεράσπιση του παραπάνω ισχυρισμού χτίζεται κατά πρώτον από την ομοιότητα των ονομάτων, κατά δεύτερον από το γεγονός ότι ο Ίμαρ δεν αναφέρεται στα Ιρλανδικά χρονικά μεταξύ των ετών 864 και 870 ΚΕ (κι έτσι ίσως ήταν κάπου αλλού -στην Αγγλία;) και κατά τρίτο λόγο από το γεγονός ότι μετά από εκείνα τα χρόνια, οι δυναστείες του Δουβλίνου και του Γιόρκ συνδέθηκαν στενά. Το Γιόρκ, πέρα από ότι υπήρξε ο ιστορικός τόπος θανάτου του Αέλα, είναι επίσης η έδρα του Ίβαρ του Ασπόνδυλου για τους μεταγενέστερους μύθους. Ωστόσο, συνεχίζει ο Ó Corráin, τα παραπάνω σημεία δεν αρκούν για να συνεχίσουμε. Σύγχρονες πηγές που αναφέρουν κάποιον Ίβαρ στην Αγγλία, σπανίζουν και οι ελάχιστες που διαθέτουμε φαίνεται ότι αντιφάσκουν. Επιπρόσθετα, μόνον επειδή κάποιος δεν αναφέρεται στα χρονικά της Ιρλανδίας για λίγο δεν μας πληροφορεί για το πού βρισκόταν ή ποιές ήταν οι πράξεις του. Συμπερασματικά αναφέρει: «παρόλο που οι εξακριβώσεις ταυτότητας συναρπάζουν, στο δρόμο τους βρίσκονται πολύ σοβαρές δυσκολίες και μέχρι την απομάκρυνση τους οφείλουμε να παραμείνουμε αβέβαιοι (323).

Αν ο Ίβαρ ο Ασπόνδυλος των νεότερων θρύλων ήταν άμεσα συνδεδεμένος με τους ιστορικούς Βίκινγκ, τα δύο παραπάνω πρόσωπα φαίνεται ότι θα ήταν οι βασικοί υποψήφιοι. Ωστόσο, πολλά στοιχεία αντιστέκονται προειδοποιητικά στη θεώρηση ότι οι χαρακτήρες αυτοί έχουν αντιγραφεί και επανατοποθετηθεί, καθώς πολλές από τις λεπτομέρειες διαφέρουν ανάμεσα στους θρύλους και την ιστορία. Αρχικά, ο φερόμενος σαν πατέρας του Ίβαρ, Ράγκναρ Λόθμπροκ, πιθανόν δεν ήταν αμιγώς ιστορική προσωπικότητα αλλά μάλλον βασισμένη σε διάφορες φιγούρες συνδυασμένες σε ένα χαρακτήρα που ξεπερνά την ανθρώπινη φύση, για την εξυπηρέτηση λογοτεχνικών σκοπών. Επιπλέον, ο οποιοσδήποτε εμπνευσμένος Ράγκναρ, δεν βρίσκεται συνδεδεμένος με το ιστορικό πρόσωπο Χίνγκβαρ/Ίβαρ μέσω κάποιου ανιχνεύσιμου δεσμού. Από όσα γνωρίζουμε, η εισβολή των Βίκινγκ στην Αγγλοσαξονική Αγγλία το 865 ΚΕ δεν σχετιζόταν ούτε με την εκδίκηση για τον πατέρα κάποιου, όπως συμβαίνει στους θρύλους. Εντούτοις, το σκηνικό της ιστορίας του ασπόνδυλου Ίβαρ τον 9ο αι. ΚΕ προέρχεται ξεκάθαρα από την πραγματικότητα. Δεν είναι δύσκολο επίσης να φανταστούμε πως τα κατορθώματα τέτοιων αληθινών Βίκινγκ όπως του Χίνγκβαρ και/ή του Ίμαρ, ενέπνευσαν τον Ίβαρ τον Ακόκαλο των θρύλων, του μακρινού μέλλοντος όπου λαμβάνει εξωραϊσμένες και ειδικά κατασκευασμένες διαστάσεις, αλλά με τις ρίζες του να βρέχονται από την ιστορία του 9ου αιώνα της Κοινής Εποχής.

Βιβλιογραφία

Η Εγκυκλοπαίδεια Παγκόσμιας Ιστορίας είναι συνεργάτης της Amazon και κερδίζει προμήθεια για τις αγορές βιβλίων που πληρούν τις προϋποθέσεις.

σχετικά με το μεταφραστή

Periklis Livas
Considering that global ancient wisdom, history and folklore should be available to as more people as possible, I find that it's worth even to make an effort to this goal, translating texts while keeping the essence of the original post and author alive.

σχετικά με το συγγραφέα

Emma Groeneveld
Emma Groeneveld studied History & Ancient History, focusing on topics such as Herodotus and the juicy politics of ancient courts. Since the conclusion of her studies in 2015, she has been spending more and more time on her obsession with prehistory.

Αναφέρετε αυτή την εργασία

Στυλ APA

Groeneveld, E. (2018, November 12). Ίβαρ ο Ασπόνδυλος [Ivar the Boneless]. (P. Livas, Μεταφραστής). World History Encyclopedia. Ανακτήθηκε από https://www.worldhistory.org/trans/el/1-17545/

Στυλ Σικάγο

Groeneveld, Emma. "Ίβαρ ο Ασπόνδυλος." Μεταφράστηκε από Periklis Livas. World History Encyclopedia. Τελευταία τροποποίηση November 12, 2018. https://www.worldhistory.org/trans/el/1-17545/.

Στυλ MLA

Groeneveld, Emma. "Ίβαρ ο Ασπόνδυλος." Μεταφράστηκε από Periklis Livas. World History Encyclopedia. World History Encyclopedia, 12 Nov 2018. Ιστοσελίδα. 12 Oct 2024.