Ortaçağ Japonya'sında (1185-1603) feodalizm, toprak mülkiyetinin ve kullanımının askeri hizmet ve sadakat karşılığında değiş tokuş edildiği lordlar ve tebaa arasındaki ilişkidir. Daha önce bir ölçüde mevcut olmasına rağmen, Japonya'daki feodal sistem gerçek anlamda 12. yüzyılın sonlarında Kamakura Dönemi'nin başlangıcından itibaren ortaya çıkmıştır.
Japon şogunları ya da askeri diktatörler, ülkenin ana yönetim kaynağı olarak imparatorun ve imparatorluk meclisinin yerini almıştır. Şogunluklar daha sonra sadık takipçilerine toprak dağıttılar ve bu topraklar (shoen) daha sonra jito ( memurlar) ve shugo (zabıtalar) gibi görevliler tarafından denetlendi. Avrupa feodalizminden farklı olarak, genellikle soydan gelen bu memurlar, en azından başlangıçta, kendileri toprak sahibi değildi. Ancak zamanla, merkezi hükümetten uzakta faaliyet gösteren jito ve shugo giderek daha fazla güç kazandı ve birçoğu kendi başlarına büyük toprak sahipleri (daimyo) haline geldi ve kendi özel ordularıyla şogunluk hükümetlerinin otoritesine meydan okudular. Böylece, ortaçağdan sonra lord-kul ilişkisi samurayların mülk sahiplerine hizmet sunması şeklinde devam etse de, ulus çapında bir sistem olarak feodalizm bozuldu.
Kökeni ve Yapısı
Feodalizm (hoken seido), yani lordlar ve tebaa arasında, birincinin ikinciden askeri hizmet (giri) karşılığında lütuf veya ayrıcalık (örneğin toprak, unvan veya prestijli makamlar) verdiği düzenleme, Japonya'da Kamakura Dönemi'nin (1185-1333) başından itibaren yaygınlaşmaya başladı. Baş teşvikçi, 1192'de kendisini Japonya'nın askeri diktatörü veya şogunu olarak kabul ettirmiş olan Minamoto no Yoritomo (1147-1199) idi. Japon İmparatoru ve imparatorluk meclisi hakimiyetinin yerini alan yeni sistemde Yoritomo, sadık takipçilerine ve müttefiklerine askeri hizmet ve sürekli destek karşılığında genellikle yenilen rakiplerden el konulan toprakları dağıttı. Yoritomo özellikle rakip Taira klanının üyelerini, yeni düzende kendisine bağlı olmayı kabul etmeleri halinde onlara toprak ve mevki teklif ederek kendi Minamoto davasına çekmekte ustaydı.
Avrupa'nın aksine, Japonya'nın feodal sistemi daha az sözleşmeye dayalı ve lordlar ile tebaa arasında çok daha kişisel bir ilişkiydi ve genellikle oya veya 'ebeveyn' olarak anılan lordlardan gelen güçlü bir babacan etki vardı. Bu 'aile' hissi, birçok lord-kul ilişkisinin babadan oğula geçmesi gerçeğiyle daha da güçlenmiştir. Bu sistem şogun'un kendi topraklarının çoğunu doğrudan kontrol etmesini sağlıyordu ancak kişisel bağlılıklar nadiren sonraki nesillere aktarıldığı için resmi hükümet kurumlarının eksikliği şogunlukların kalıcı bir zayıflığı olacaktı.
Jito
Şogun'un sadık takipçilerinden bazıları, genellikle coğrafi olarak farklı veya geleneksel aile evlerinden uzak olan birçok mülk (shoen) aldılar ve bu nedenle bunları doğrudan kendileri yönetmek yerine, bu amaçla atanmış bir memurun (jito) hizmetlerini kullandılar. Jito (ve shugo - aşağıya bakınız) yeni bir pozisyon değildi ancak Heian Dönemi'nde (794-1185) daha küçük ölçekte kullanılmış ve şogunluk hükümeti tarafından atanarak başkentten uzaktaki toprakları, vergileri ve ürünleri yönetmek için kullanışlı bir araç haline gelmişti. Burada da Avrupa feodalizmiyle bir başka fark ortaya çıkmaktadır, çünkü memurlar hiçbir zaman (resmi olarak) toprak sahibi olmamışlardır, ta ki feodal sistemin çarkları dönmeye başlayana kadar.
Jito kelime anlamıyla 'toprağın başı' demektir ve bu pozisyon erken ortaçağ döneminde erkeklere ve kadınlara açık olmuştur. Başlıca sorumlulukları, işverenlerinin topraklarını işleyen köylüleri yönetmek ve ilgili yerel vergileri toplamaktı. Kâhya ücret (arazinin ürününün yaklaşık %10'u) ve kira hakkına sahipti ancak genellikle yerel geleneklere bağlıydı ve Goseibai Shikimoku (1232) gibi ulusal kanunlara karşı da sorumluydu. Buna ek olarak, mağdur toprak sahipleri ve vassallar 1184'ten itibaren davalar, temyizler ve toprak hakları ve kredilerle ilgili anlaşmazlıklar da dahil olmak üzere tüm hukuki meselelere bakan Monchujo'ya (Soruşturma Kurulu) başvurabiliyordu. 1249 yılında, özellikle toprak ve vergilerle ilgili anlaşmazlıklarla ilgilenen bir Yüksek Mahkeme, Hikitsukeshu kuruldu.
Birçok jito sonunda kendi başına güçlü hale geldi ve onların soyundan gelenler 14. yüzyıldan itibaren daimyo ya da etkili feodal toprak sahipleri oldular. Bu daimyolar, nereye kale inşa edecekleri gibi hükümet tarafından konulan bazı kurallara uymak zorunda olsalar bile, büyük ölçüde özerklikle hüküm sürdüler.
Shugo
Mülk yöneticilerinin bir diğer katmanı da kendi vilayetlerinde polislik ve idari sorumlulukları olan shugo ya da zabıta veya askeri valiydi. 14. yüzyılda bu türden 57 eyalet vardı ve bu nedenle bir shugo, yalnızca bir tanesiyle ilgilenmek zorunda olan jito'nun aksine, aynı anda birkaç mülkle ilgileniyordu. Kelime anlamı 'koruyucu' olan shugo, yerel geleneklere ve askeri yasalara göre kararlar alır ve jito gibi, bir kısmını kendilerine ayırma hakkına sahip oldukları şogunluk hükümeti için ayni düzenli vergiler toplardı. Ayrıca taç giyme törenleri ve tapınak inşa projeleri gibi tek seferlik etkinlikler için özel vergiler (tansen) toplamak ve güzergahlar boyunca yollar ve misafirhaneler inşa etmek gibi devlet projeleri için işgücü organize etmekle de görevlendirilmişlerdi. Diğer sorumlulukları arasında korsanları yakalamak, hainleri cezalandırmak ve sadece savaş zamanında değil, eyaletlerin başkent Heiankyo (Kyoto) için muhafız tedarik ettiği düzenli rotasyon sisteminin bir parçası olarak devlet tarafından kullanılmak üzere savaşçıları çağırmak da vardı.
Zamanla shugo'nun konumu aslında bölgesel bir valiye dönüştü. Vergilerin kendi ceplerine yönlendirilmesi ve tansen toplamak gibi hakların genellikle herhangi bir toprak değişimi olmaksızın alternatif bir lord-tebaa ilişkisi yaratmanın bir yolu olarak astlara verilmesiyle shugo giderek daha güçlü hale geldi. Unvanların verilmesi ve samuraylarla özel anlaşmalar düzenlenmesi, shugoların kendi kişisel ordularını kurmalarına da olanak sağladı. Japonya'nın 1274 ve 1281'deki başarısız Moğol istilalarının ardından, shugo'lar daha fazla devlet güvenliği için yasal olarak yönettikleri eyalette ikamet etmek zorundaydı, ancak bunun pratikte her zaman uygulanıp uygulanmadığı belirsizdir. 14. yüzyıla gelindiğinde shugo, daimyo olamayan jitoların sorumluluklarını da üstlenmiş ve MS 15. yüzyıla gelindiğinde çoğu shugo bu pozisyonu miras almıştır.
Feodal Sistemin Zayıflığı
Jito ve shugo için sorunlardan biri, merkezi hükümetten uzakta, eyaletlerdeki otoritelerinin genellikle yerel halkın iyi niyetine dayanmasıydı ve şogunluk hükümeti zayıf olduğunda - çoğu zaman olduğu gibi - samuray savaşçıları ve hırslı toprak sahipleri genellikle vergi taleplerini görmezden geliyor veya hatta meseleleri kendi ellerine alıyor, kendi güçlerini ve servetlerini artırmak için yerleşik lord ve tebaa anlaşmalarını bozuyorlardı.
Sistemdeki bir diğer zayıflık da jito ve shugo'nun gelirleri için merkezi hükümete değil tamamen yerel kaynaklara bağlı olmasıydı ve bu da genellikle tamamen kendi çıkarlarına yönelik düzenlemeler yaptıkları anlamına geliyordu. Böylece şogunluğun kendisi yerel düzeyde büyük ölçüde ilgisiz ve görünmez bir kurum haline geldi. Çiftçiler genellikle memurlarla özel anlaşmalar yapıyor, örneğin vergilerin ödenmesinde bir gecikme karşılığında küçük bir toprak parseli veya yıllık beklenen ücretlerini ödemek için pazarlık edilen bir yüzde veriyordu. Sonuç olarak, Japonya'daki tüm toprak mülkiyeti düzeni, herhangi bir toprak parçası için birden fazla olası toprak sahibi ile gerçekten çok karmaşık hale geldi: özel şahıslar (vasal ve vasal olmayanlar), hükümet yetkilileri, dini kurumlar, şogunluk ve Kraliyet.
Bir başka sorun da, jitolara babalarından miras kaldığında, gelir haklarının birkaç kardeş arasında paylaştırılması gerekiyorsa, genellikle geçimlerini sağlamak için yeterli para olmamasıydı. Bu durum, birçok jitonun belirli bir mülkten elde ettikleri gelir haklarını ipotek ettirerek borçlanmalarına yol açıyordu. Zaman geçtikçe feodal sistemin başka zayıf yönleri de ortaya çıktı: İstikrarlı bir hükümet döneminde tebaaya verilecek yeni topraklar ve unvanlar bulmanın zorluğu gibi.
Sengoku Dönemi ya da Savaşan Devletler Çağı'nda (1467-1568) Japonya, kendi özel ordularına sahip rakip daimyo savaş lordları arasındaki sürekli iç savaşlardan muzdaripti ve artık taşrada iradesini uygulamaktan aciz olan hükümetin shugo ve diğer yetkililerini görmezden gelebileceklerini biliyorlardı. En büyük askeri güce sahip daimyo daha küçük rakiplerini yuttukça topraklar da giderek daha az kişinin eline geçiyordu. Edo Dönemi'nde (1603-1868) tüm Japonya'da sadece 250 daimyo kalacaktı. Yeni yöneticilerin kurulu düzeni devirmesi ve geleneksel büyük klanların mülklerini ele geçiren dal aileleri olgusu gekokujo ya da 'aşağıdakilerin yukarıdakileri devirmesi' olarak biliniyordu.
Bu sosyal ve idari çalkantının sonucu olarak Japonya artık birleşik bir devlet değil, tek tek kaleler ve korunaklı malikaneler etrafında merkezileşen feodal mülklerden oluşan bir yama haline geldi ve bağlılıklar son derece yerelleşti. Hükümet tarafından büyük ölçüde terk edilen köyler ve küçük kasabalar kendi konseylerini (so) ve karşılıklı yardımlaşma birliklerini (ikki) kurmak zorunda kaldılar. 1560'larda takımadaların orta kesimindeki rakip savaş lordlarını yenen Oda Nobunaga'ya (1534-1582) kadar Japonya yeniden birleşik bir ülke gibi görünmeye başlamadı.
Çok daha güçlü Tokugawa Şogunluğunun (1603-1868) gelişiyle daimyolara nihayet hadleri bildirilmiş ve onlara ciddi kısıtlamalar getirilmiştir. Bunlar arasında askerlerini kendi bölgelerinin dışına çıkarma yasağı ve kendi adlarına siyasi ittifaklar yapamama, birden fazla kale inşa edememe ve shogun'un onayı olmadan evlenememe de vardı. Yine de feodal sistem, samurayların kendi daimyolarına sadakat yemini etmeleri şeklinde Meiji Dönemi'ne (1868-1912) kadar devam etti, her ne kadar artık uzun bir göreceli barış dönemi olsa ve askerlik hizmetine ortaçağda olduğundan daha az ihtiyaç duyulsa da.
17. yüzyıldan itibaren Japon feodal sistemi, ülke çapında bir toprak dağıtım piramidi yapısı olmak yerine, büyük ölçüde yerel samuray savaşçılarının toprak, pirinç veya nakit kullanımı karşılığında büyük bir mülk sahibine veya savaş lorduna hizmetlerini sunmalarından ibaretti. İşte bu nedenle samurayların disiplinli ve işverenlerine sadık kalmalarını sağlamayı amaçlayan bushido ya da samuray savaşçı kuralları geliştirilmiştir. Bu arada, insanların kırsal yaşamdan daha büyük istihdam olanaklarına sahip şehirlere taşınmasıyla artan kentleşme ve ticaret ve ticaretle uğraşanların sayısının sürekli artması, Japonya modern çağa geçerken eski feodal sistemin giderek daha az insan için geçerli olduğu anlamına geliyordu.
This content was made possible with generous support from the Great Britain Sasakawa Foundation.
