Marcus Tullius Cicero, Romalı bir hatip, devlet adamı ve yazardı. MÖ 3 Ocak 106'da, Roma'nın 70 mil güneydoğusunda, Volscian dağlarında, Arpinum veya Sora'da doğdu. Babası zengin bir eques'ti ve aile Gaius Marius ile uzaktan akraba idi. Oğlu (aynı adı taşıyan) veya Quintus Tullius Cicero (küçük kardeşi) ile karıştırılmamalıdır. Cicero, Roma'dan deniz yoluyla kaçmaya çalışırken MÖ 7 Aralık 43'te öldü.
Erken Hayat & Siyasi Kariyer
Cicero, devrinin Cicero'su olan Scaevolas'ın yanında hukuk okumak için Roma'ya gönderildi ve ayrıca Atina Akademisi'nin başkanı olan ve aynı zamanda stoacı Diodotus olan Philo'nun yanında felsefe okudu. Mamafih Cicero'nun erken hayatı kitaplar ve öğrenimin arkasına saklanmış bir hayat değildi ve 17 yaşındayken Büyük Pompey'in babasının emri altında Sosyal Savaş'ta vazife aldı. Cicero'nun resmi eğitimini tamamladığı devir, MÖ 80'lerde Roma'daki bu siyasi çalkantı zamanıydı.
Lakin bu, Cicero'nun tahsilini bıraktığı manasına gelmez. MÖ 79'da sağlığını iyileştirmek ve daha fazla eğitim almak gayesiyle iki seneliğine Roma'dan ayrıldı. Atina'da usta Yunan retorikçileri ve filozofları tarafından eğitildi ve Atina'da bir diğer Romalı öğrenci Titus Pomponius Atticus ile tanıştı. Atticus, Cicero'nun hayat boyu arkadaşı ve habercisi oldu. Cicero, Rodos'tayken ünlü Posidonius'a gitti. Cicero bu devirde ilk karısı Terentia ile evlendi ve MÖ 77'de Roma'ya döndükten sonra en az 30 yaşında quaestor seçildi. İşler görünüşte hızlı ilerliyordu, ancak quaestorluğunu Lilybaeum'da geçirdikten sonra Roma'yı bir daha asla memnuniyetle terk etmedi. Bu sebeple, eyalet valiliklerini reddetmesi, Cicero'nun hem mali hem de siyasi olarak refaha kavuştuğu hukuki çalışmalara yoğunlaşmasına yol açtı. Bunun iyi bir örneği In Verrem'dir, bu konuşmada kültürel miras ve savaşla ilgili güncel mevzularla alakalı ilgi çekici bir mesaj vardır. MÖ 69'da Cicero aedile idi ve MÖ 66'da Cicero yine en düşük yaş olan 40'ta praetor oldu.
MÖ 66 ile 63 yılları arasında Cicero'nun siyasi görüşleri, bilhassa Jül Sezar, Gaius Antonius ve Catilina tarafından teklif edilen sosyal reformların aksine, daha muhafazakar hale geldi. Cicero'nun muvaffakiyeti, MÖ 63-62'de bir kere daha en düşük yaşta (42) konsüllük alması ve en çok oyu alan konsül olan consul prior olması ve buna ek olarak bir novus homo olması hakikatinden kaynaklanmaktadır. Cicero'nun Catilinian devrimini başarıyla ortaya çıkardığı ve Senatus Consultum Ultimum'un gücü altında o noktaya kadar hayatta kalan devrimcileri öldürdüğü zamandı. Bu, Marcus Cato'nun Cicero'yu pater patriae, 'ülkesinin babası' olarak adlandırmasına yol açtı.
Sürgün & Roma'ya Dönüş
MÖ 62'nin sonlarında Cicero, Clodius'un kendisine olan nefretini ilk kez alevlendirdi; Cicero'nun delilleri, Clodius'un Bona Dea'ya girmek için kadın kılığına girdiği iddiasına dair davada mazeretini boşa çıkardıktan sonra, bu gizem, yalnızca kadınlara mahsus bir vakaydı. Bu dava, MÖ 58'de Clodius'un halkın tribünü olarak seçilmesini müteakiben, bir Roma vatandaşını yargılamadan öldüren herhangi bir Romalıyı yasaklayan geriye dönük bir yasa çıkardığında Cicero'yu rahatsız etmeye başladı. Bu yasanın, isyanın bastırılmasının aciliyeti sebebiyle, devrimcilerin yargılanmadan öldürüldüğü beş yıl önceki Catilinian ayaklanması esnasında Cicero'nun fiilleriyle ilgili olduğu oldukça kesindir. MÖ 58 Mart'ında Cicero Roma'yı sürgüne gönderdi. Clodius'un herhangi şahsi bir sebebe dair şüphesi, daha sonra Cicero'yu hususi olarak adlandıran ve sürgün eden ve ardından Palatine Tepesi'ndeki mülküne el koyan ve daha sonra yıkılan bir kararname çıkarması hakikatiyle ortadan kalkar. Mamafih sürgün kısa sürdü. Tribün Milo'nun yardımıyla Pompey, Cicero'yu geri çağıracak bir halk yasası için baskı yaptı; yasa MÖ 4 Ağustos 57'de kabul edildi.
Cicero, ilk üçlü idareye, bilhassa Jül Sezar ve onun radikal politikalarına karşı hiçbir zaman dostane davranmamıştı. Buna rağmen, Caesar her zaman Cicero'ya karşı oldukça samimi olmuştu ve görünüşe göre, Birinci Üçlü İdare ilk defa kurulduğunda, onu ittifaka dahil etme ihtimaliyle Cicero'ya tavsiyelerde bulunmuştu. Böyle bir ihtimale mani olan şey Cicero'nun prensipleriydi; görüşleri kendisine bu kadar zıt olan biriyle herhangi bir siyasi münasebete girmek istemiyordu. MÖ 56'da, bu his hala arkadaşlarına yazdığı mektuplarda, siyasi vaziyeti kabul etmek zorunda kaldıktan sonra gururunun nasıl kırıldığını ifade ederken görülebilir (birinci üçlü idare MÖ 56 Nisan'ında yenilenmişti).
MÖ 50'lerde Roma Cumhuriyeti'nin siyaseti kötüleştikçe Cicero, belki de başa çıkması gereken hallerden kaçmanın bir yolu olarak felsefe ve retorik yazmaya yöneldi. MÖ 55'te Cicero, retorik üzerine üç kitaplık De oratore'yi yazdı. MÖ 54'te Cicero, üçlü idare tarafından düşmanları olan Vatinus ve Gabinius'u müdafaaya mecbur edilerek daha da aşağılandı (Pro Vatinius muvaffak oldu ama Pro Gabinius başarısız oldu) ve Cicero'nun Roma'ya dönüşünde hayati ehemmiyet taşıyan Milo'yu müdafaası başarısız olunca yıkıldı ve Milo sürgüne gönderildi. MÖ 53'te augur seçildiğinde Cicero için yalnızca hafif bir teselli vardı.
MÖ 51-50 yılları arasında Cicero, Kilikya eyaletini idare etmekle vazifeliydi; Roma'ya geri döndüğünde şehir iç savaşın eşiğindeydi ve sonunda uçuruma düştüğünde Cicero şehri bir kere daha terk etti. Sezar ve Pompey anlaşmazlıklarını nihayet MÖ 47'de çözdüklerinde şehre geri dönmenin emniyetli olduğunu düşündü. Lakin işler onun için tam olarak düzelmedi; bu sefer kamusal değil, hususi sebeplerden mütevellit böyleydi. MÖ 46'da Cicero, yaklaşık 30 yıldır evli olduğu karısı Terentia'dan boşandı ve kısa bir süre sonra vesayeti altındaki Publilia ile evlendi. Ertesi yıl kızı Tullia öldüğünde Cicero'yu keder vurdu ve ikinci karısının gösterdiği sempati eksikliği onun da boşanmasına yol açtı.
Sonraki Hayat & Yazılı Eserler
Cicero için işler, Sezar'ın cumhuriyetçi anayasayı yeniden yürürlüğe koymayacağının giderek daha da aşikar hale gelmesiyle daha da kötüleşti. Cicero daha sonra yazmaya yöneldi ve siyasi kariyeri uzun süremeyeceği için en büyük eserlerinden bazılarını hazırladı; sonunda da muvaffak olmayan bir anayasayı desteklemişti. MÖ 45'te Cicero, büyük adamların ölümleri üzerine Consolatio'yu ve felsefe çalışması için bir yalvarış olan Hortensius'u hazırladı. Cato'ya yazılmış ve Sezar'ın kendisi de Anticato (yine, kayıp) ile cevap verdiği, artık kaybolmuş bir methiye de bu yıl yazıldı. MÖ 44'te Sezar'ın öldürülmesiyle Roma'da bir kere daha büyük bir siyasi çalkantı yaşandı ve Roma İmparatorluğu'nun temelleri atıldı ve bu, sonunda Cicero'nun idamına yol açan hadiselere yol açtı.
İkinci Üçlü İdare, Cicero'nun Philippics'indeki şekliyle Antonius'a karşı propagandası sonucunda Octavian, Lepidus ve Mark Antonius arasında harekete geçtiğinde, Cicero'nun adı Antonius'un yasaklamalar için koyduğu ilk listedeydi. Cicero kaçınılmaz olandan kaçmaya çalışırken, Antonius'un adamları tarafından yakalandı ve idamını cesurca kabul etti. Hem elleri hem de başı Roma'daki rostraya konuldu; bu Roma Cumhuriyeti'nin sonundaki siyasetin vahşetini vurgulayan parlak bir adamın hayatının kasvetli bir sonuydu.
Cicero'nun ölümüyle mirası da başlamış oldu. Cicero'nun batı edebiyatı ve kültürü üzerindeki tesirini abartmak çok zor olurdu ve belki de Cicero'nun ne kadar mühim görüldüğünü en iyi anlatan bir hikaye var; Harry J. Leon, komşu halklar Sora ve Arpino'nun kasabalarını Cicero'nun doğum yeri olarak iddia etme konusundaki anlaşmazlıklarını münakaşa ederken şöyle anlatıyor:
İki kasaba arasındaki rekabetin bir zamanlar o kadar şiddetli hale geldiği rivayet edilir ki, mesele her kasabayı temsil eden şampiyonlar arasında at üstünde tek bir dövüşle çözülmek zorunda kalmıştır. Arpino şövalyesi zaferiyle, Cicero'nun Arpinum'un yerlisi olmasının Tanrı'nın takdiri olduğunu kesin bir şekilde ispatlamıştır ve başka türlü inanmanın sapkınlık olarak ilan edilmesi gerektiğini belirtmiştir. (Leon)
Bu hikaye doğru olsun veya olmasın, Cicero'nun ne kadar önemli görüldüğünü ve insanların onun için kavga edebileceğini gösteriyor. Belki de Cicero'nun tesirini takdir etmenin en doğrudan yolu, günümüze ulaşan eserleri vasıtasıyladır. Cicero'nun birçok eserinden sadece birkaçı bu tanımda anılmıştır ve Epistulae ad familiares gibi arkadaşlara ve aileye yazılan mektuplar da dahil olmak üzere çok sayıda eser vardır. Cicero'nun Roma toplumundaki yeri sebebiyle mektuplar, devrin parlak tarihi ve kültürel belgeleri olarak işler ve geç Cumhuriyetçi Roma'nın hukuk mahkemesi bağlamının dışındaki işleyişine dair bir fikir vermeye yardımcı olur. Bunlar, Yunan sanatından çeyizlere, boşanmalara ve ölümlere kadar her türlü şeyi münakaşa eder. Ne yazık ki, Cicero'nun konsüllüğüne ait yıl veya bir önceki yıla ait mektup yoktur.
Netice
Cicero şüphesiz devrinin en büyük hatibiydi ve hayatta kalan ilk konuşmasını, Cicero orada adını duyurana kadar Roma'nın en büyük hatibi olan Hortensius'a karşı yapmış olması onun muvaffakiyetidir. Lakin, Cicero'nun başarılı bir devlet adamı olmasına rağmen Cumhuriyet'in sonundaki siyasi kargaşada mühim bir rol oynamamış olması ilginçtir; onun mirası daha çok kültüreldir, bilhassa felsefe tercümelerinin Latince'nin gelişimine yaptığı katkılarıyla. Nihayet, Bayan Blimber'ın Dickens'ın Dombey and Son'nda dediği gibi, "Cicero'yu tanıyabilseydim, arkadaşı olabilseydim ve Tusculum'daki emekliliğinde onunla konuşabilseydim... Mutlu bir şekilde ölebilirdim."
