İzanami ve İzanagi

İzanami 'çağıran kadın' ve İzanagi 'çağıran erkek', Shinto dininin antik tanrılarıydı. Japon Takımadaları'nı yarattıklarına ve kami adı verilen çeşitli Shinto tanrılarını doğurduklarına inanılırdı.

Popüler Japon dini daha çok sözlü olarak aktarılırdı, ancak iki kitapta derlenmişlerdi: ilki M.S. 720'deki Nihon Shoki diğeri ise İmparatoriçe Gemmyo'nun memurlarından biri tarafından M.S. 708 ile 714 yılları arasında yazılmış Kojiki. Ek bir kaynak olarak Imibe-no-Hironari'nin M.S. 807 civarında yazdığı ve Nihon Shoki ile Kojiki'de geçen destanları düzenlediği Kogoshui kitabı da bulunmaktadır.

Japonya'nın Yaratılışı

Japonya'nın yaratılışının miti oldukça renklidir. Cennetin merdivenlerinin veya köprüsünün üstünde duran (Ama-no-hashidate) iki tanrı, mücevherlerle süslü bir mızrakla okyanusu karıştırmışlardır. Mızrağı geri çektiklerinde tuz, mızrağa yapışmıştır ve bu tuz taneleri suya yeniden düştükleri her yerde adacıklara dönüşmüştür. Başka bir versiyonda ise mızrak geri çekildiğinde kaos içindeki denizlerden ötürü çamurlar içinde çıkmıştır.

Yaratılan ilk ada Onogoro-shima olmuştur ve tanrılar bu adaya bir ev inşa etmişler, düğünlerini burada gerçekleştirmişlerdir. Düğün ritüelinde bir kolonun (bazı versiyonlarda mızrağın) etrafında zıt yönlerde dairesel hareketlerde bulunurlar. Ancak bu kutsal evlilik ritüelinde Izunami birbirlerine yaklaştıklarında yanlışlıkla ilk konuşan kişi olmuştur ve bu saygısızlıklarından ötürü İzanami erken doğum yapmış, çocukları çirkin, zayıf ve kemiksiz olmuştur. Bu doğan çocuk aslında tanrı Hiruko'dur (sonradan Ebisu). İleride balıkçıların tanrısı ve şans getiren yedi tanrıdan biri olacaktır. Hiruko, ebeveynleri tarafından terk edilmiştir ve bir sepete yerleştirilerek suya bırakılmıştr. İzanami ve İzanagi'nin ikinci çocukları ise Awa Adası'dır ancak tanrılar hala çocuklarından memnun değillerdir, bu yüzden kendi ebeveynleri olan yedi görünmez tanrıdan talihsizlikleri için bir açıklama isterler. Tanrılar evlilik ritüelindeki hatalarından ötürü olduğunu söyleyince düğün tekrarlanır ve bu sefer birbirlerine yaklaştıklarında konuşan kişi İzanagi olur.

Çiftin şansı düzelmiş, çocuk sahibi olmaya devam etmişlerdir. Evliliklerinden Japonya'nın sekiz büyük adası doğmuştur: Awaji, Shikoku, Oki, Tsukushi (Kyushu), İki, Tsu, Sado ve Oyomato. Bu süreçte başka tanrılar da doğmuştur. Aslında Shinto tanrı meclisinde 800'den fazla kami yani tanrılar, ruhlar, doğal oluşumlar bulunur. Başka önemli çocukları arasında Oho-wata-tsu-mi (deniz tanrısı), Kuku-no-shi (ağaçların tanrısı), Oho-yama tsu-mi (dağların tanrısı) ve Kagutsuchi (ateş tanrısı) bulunur. Kagutsuchi dualarda genellikle fısıldanarak ve Homusubi ismi kullanılarak hatırlanır.

İzanami'nin Ölümü ve İntikamı

Bazı tanrıların doğumları bedelleriyle beraber gerçekleşmiştir. Izanami, Kagutsuchi'ye doğum yaparken ciddi yanıklara mağruz kalır ve söylentiye göre çektiği acılardan dolayı gözyaşlarından çeşitli kamiler doğar. Sonunda acıya dayanamayan Izanami ölür. Ancak intikamı çabuk gerçekleşir, çünkü İzanagi ateş tanrısını kılıcıyla parçalara böler. Efsanelere göre bu parçalardan yeni ilahlar oluşmuştur.

Sevdiği karısından ayrı kalmak istemeyen İzanagi hızlıca onu yeraltı dünyasına yani Yomi'ye (köklerin diyarı Ne-no-kuni veya çorak arazi Soko-no-kuni olarak da geçer) takip eder. Ne yazık ki İzanami yeraltı dünyasında zaten yiyecek tüketmiş olduğundan artık oradan ayrılması mümkün değildir. Ancak İzanami tanrılarla konuşur ve eğer İzanagi sabredip beklerse ve onu yeraltı dünyasında görmeye gelmezse bir gün serbest kalacağının sözünü alır. Bu süreç fazlaca uzun sürdüğünden sabırsız İzanagi sevgilisini görmeye gelir, ancak gördüğü sahne onu şoke eder: İzanami'nin vücudu artık bir tanrıça vücudu değildir, çürümeye başlamıştır. İzanami bu çirkin haliyle görülmekten ziyade kocasının kuralı çiğnemiş olmasına kızgındır, ve daha kötüsü, Sekiz Şimşekler ya da Çirkin Kadınlar grubu tarafından İzanagi sınır dışı edilir. Kaçarken İzanagi Şimşekler'i durdurmak için elindeki çubuğu (kunado-no-kami) arkasına atar ve çubuğun düştüğü yerde yolların iki tanrısı belirir: Chimata-no-kami ve Yachimata-hiko (birlikte Sae-no-kami ya da Dosojin olarak anılırlar).

Shinto Tanrılarının Doğuşu

İzanagi dünyaya döndüğünde Yomi'nin girişini dev bir taşla kapatır. Böyle korkunç bir karanlıktan zarar almadan çıkmış olduğundan bir temizleme ritüeli gerçekleştirmek için Woto Nehri'ne gider. Amacı kendini yeraltı dünyasının kötülüklerinden arındırmaktır. Bu ritüeller sırasında çeşitli tanrılar dünyaya gelecektir: sol gözünü yıkadığında Amaterasu, güneş tanrıçası; sağ gözünü yıkadığında Tsuki-yomi, ay tanrısı; burnunu yıkadığında Susanoo ya da Take-haya-Susa-no-wo, fırtına tanrısı ve onunla beraber rüzgar tanrısı Shina-tsu-hiko. Bu tanrılarla beraber zarar görmüş, parçalanmış kıyafetlerini yere fırlattığında on iki parçadan on iki tanrı meydana gelmiştir. Bu mite bağlı olarak Shinto ritüelinde harai pratiği ortaya çıkmıştır. Jinja pratiğine göre de kutsal bir tapınağa girmeden önce temizlenilmesi gerekmektedir ve bu da Shinto'da önemli bir unsurdur.

Sanatta İzanami ve İzanagi

Japon sanatında bu iki tanrı genelde Ama-no-Hashidate'nin üstünde, mızraklarıyla okyanusu karıştırırken resmedilirler. Futami kıyısında bulunan, Meotoiwa'ya yakın tekin kayalıklardaki tapınakta da bu ilahi çift sıklıkla anılır. Burada denizin içinden yükselen iki büyük kaya bulunmaktadır. Bu iki kaya kıvrımlı, samandan yapılmış kutsal bir iple (shimenawa) birbirlerine bağlıdırlar, bu iki ilahın arasındaki evlilik bağının göstergesidir. Daha büyük olan kayanın üstünde, ki İzanagi'yi sembolize eder, beyaz bir geçit ya da torii vardır. Bunun anlamı oranın kutsal bir tapınak oluşudur. Bölgedeki nemden ötürü shimenawa büyük seremonilerle beraber yılda birkaç kez değiştirilir.