Κάρμα

Το Κάρμα είναι μια Σανσκριτική λέξη που κυρίως σημαίνει ΄πράξη΄ αλλά για τις Νότιες Ασιατικές Θρησκείες(και φιλοσοφία) δεν είναι περιορισμένη σε αυτή καθώς ο ορισμός απέκτησε ποικίλες σημασίες και συνειρμούς με το πέρας το χρόνου.Ο όρος κάρμα συνδέει πράξεις και αποτελέσματα.Καλά και κακά γεγονότα που βιώθηκαν σε αυτή την ζωή είναι συνολικά αποτελέσματα των πράξεων σε αυτή και τις προηγούμενες ζωές.Αυτό είναι γνωστό ως ο νόμος του Κάρματος και θεωρείται ως φυσικός και καθολικός νόμος.Το Κάρμα όχι μόνο δικαιολογεί την τωρινή κατάσταση ενός ατόμου αλλά επίσης δικαιολογεί τον κύκλο γέννησης και θανάτου(ή σαμσάρα) που είναι συνηθισμένο στην Νότια Ασιατική Φιλοσοφία.

Πρώιμες Πηγές

Η ιδέα του Κάρματος πρώτα εμφανίζεται στο αρχαιότερο Ινδουστικό κείμενο την Ριγκβέδα (πριν το 1500 π.Χ.) με ένα περιορισμένο νόημα της τελετουργικής πράξης που συνεχίζεται να κρατιέται στις πρώτες επικρατέστερες τελετουργικές γραφές μέχρι που το φιλοσοφικό τους φάσμα επεκτείνεται στις μετέπειτα Ουπανισάδες ( 800-300 π.Χ.).Ο όρος απέκτησε μεγαλύτερο φιλοσοφικό βάρος όταν οι συνέπειες των πράξεων προσκολλιούνται σε αυτό.Έτσι το κάρμα αποκτά μία ηθική ή δεοντολογική διάσταση.

Η αυτόνομη τυχαία λειτουργία που συνδέεται με το κάρμα στις Νότιες Ασιατικές παραδόσεις διαφέρει σε μεγάλο βαθμό από τις αντιλήψεις των Αβραμικών Θρησκειών όπου ο Θεός (θεϊκή παρέμβαση) επιβραβεύει ή τιμωρεί όλες τις ανθρώπινες πράξεις.Έτσι,ο Νόμος του Κάρματος αθωώνει τον θεό από την ύπαρξη του κακού.Η πραγματική λειτουργία του κάρματος,η παρέμβαση του Παντοδύναμου στην ανατροπή του,το τέλος του κάρματος,κλπ. είναι πολύπλοκες λεπτομέρειες που ποικίλουν από παράδοση σε παράδοση.

Το Κάρμα στην πράξη

Το Κάρμα ως αμοιβαία έννοια περιέχει τόσο και πράξη όσο και πρόθεση.Όλες οι καλές πράξεις όπως φιλανθρωπία στους άπορους,εξυπηρέτηση των ηλικιωμένων,βοήθεια στους συγγενείς,κλπ. και όλες οι καλές προθέσεις και καλές ευχές για τους άλλους ανταμείβονται και αντίστροφα.Αυτός ο Νόμος του Κάρματος δίνει κίνητρο στο άτομο να ακολουθήσει δύο πράγματα (α) καλές πράξεις για να αποφύγει κακά αμοιβαία αποτελέσματα (β) να εφαρμόσει κάποια πνευματική δράση για να εξουδετερώσει την επίδραση του κάρματος.Το τέλος του κάρματος και των καρμικών συνεπειών απελευθερώνει κάποιον από το κύκλο της γέννησης και του θανάτου κοινώς γνωστό ως μόκσα ή νιρβάνα.

Από φιλοσοφικής αντίληψης,υπάρχει ένας εκτενής διάλογος μεταξύ ελεύθερης βούλησης και κάρματος.Αν ένας που συμπεριφέρεται ανάρμοστα τώρα,ένας μπορεί να το αιτιολογήσει ως συνέπεια του παρελθόντος εκείνου μόνο αν το κάρμα υπάρχει.Ωστόσο,μαζί με την θεωρία του κάρματος,ένας απονέμεται και με την βούληση και ένας μπορεί να πράττει αναλόγως της συνείδησης του.Επίσης όσο ένας απομυζά τους καρπούς του περασμένου κάρματος,καλού ή κακού,ένας συσσωρεύει νέο κάρμα αλλά και πράττει με την ελεύθερη του βούληση.Αυτό δίνει επίσης την ευκαιρία να πράξει με τέτοιο τρόπο που ένας θα μπορεί να απελευθερώσει εαυτόν.

Το Κάρμα σε Διάφορες Παραδόσεις

Στον Ινδουισμό,η θεωρία του κάρματος είναι επικρατέστερη στην Βεδάντα Σχολή.Σε κάποιες σχολές όπως η Μιμάμσα, ο ρόλος του κάρματος είναι σχεδόν ασήμαντος.Οι περισσότερες παραδόσεις συμφωνούν σε τρεις τύπους κάρματος : πραράνμπντα , σαμσίτα, και κριγιαμάνα που σημαίνουν το κάρμα μπορεί να βιωθεί σε αυτή την ζωή,κρυμμένο κάρμα που ακόμα δεν έχουμε απομυζήσει, και κάρμα που θα προκύψει στην μελλοντικές ζωές,αντίστοιχα.Υπάρχει επίσης η έννοια της τζιβανμούκτα ή ζωντανό άτομο που στην πραγματικότητα έχει απελευθερωθεί και έτσι δεν συσσωρεύει πλέον κάρμα.Σε μετέπειτα Ινδουιστικές παραδόσεις που είναι κυρίως θεϊστικές,η χάρη του Θεού παίζει σημαντικό ρόλο στην ανατροπή των καρμικών υπαινιγμών ή εντελώς ανακουφίζει έναν και έτσι οδηγείται σε μόκσα.

Στον Βουδισμό,ουσιαστικά δεν υπάρχει ψυχή.Τα άλυτα κάρματα εκδηλώνονται σε μια νέα μορφή που αποτελείται από πέντε σκάντχας ( συστατικά στοιχεία ενός όντος) σε ένα από τα έξι βασίλεια της σαμσάρα. Η τελική νιρβάνα (σωτηρία) έρχεται μέσω της εξολόθρευσης του υπολειπόμενου κάρματος που σημαίνει την διακοπή της υποτιθέμενης ύπαρξης του όντος.Οι πράξεις με πρόθεση(σετανά) που εκτελείται από το μυαλό,σώμα και ομιλία και που καθοδηγούνται από άγνοια,επιθυμία και μίσος οδηγούν σε υπαινιγμούς που περιορίζουν έναν σε σαμσάρα.Ακολουθώντας την Οκταπλή Ατραπό- το σύνολο των οκτώ ενάρετων τρόπων σκέψης και πράξεων προτεινόμενα από τον Βούδα - ένας μπορεί να πετύχει νιρβάνα.

Στον Τζαΐνισμό,το κάρμα αντιλαμβάνεται ως μία ήπια ύλη που διαπερνά ολόκληρο το Σύμπαν σε μορφή σωματιδίων.Αυτά τα υπερβολικά ήπια σωματίδια κολλούν πάνω στην ψυχή κρύβοντας την εγγενής άθικτη μορφή της.Μερικές φορές περιγράφεται ως η μόλυνση που εισχωρεί στην ψυχή και την αλλοιώνει με διάφορα χρώματα.Η απελευθέρωση επιτυγχάνεται μέσα από την ακολουθία ενός αυστηρότερου μονοπατιού εξυγίανσης.Για τον Τζαΐνισμό,δεδομένου της απουσίας εξωτερικής θεϊκής παρεμβολής,ο Νόμος του Κάρματος γίνεται κυρίαρχος ως ο κωβερνών νόμος και ένας αυτοσυντηρούμενος μηχανισμός που κυβερνά το σύμπαν.