Άρης

Ο Άρης ήταν ο Έλληνας θεός του πολέμου. Ήταν ίσως ο πιο αντιδημοφιλής από όλους τους θεούς του Ολύμπου, λόγω του ευέξαπτου χαρακτήρα του, της επιθετικότητάς του και της ασίγαστης δίψας του για σύγκρουση. Ο Άρης αποπλάνησε ως γνωστόν την Αφροδίτη, πολέμησε ανεπιτυχώς με τον Ηρακλή και εξόργισε τον Ποσειδώνα σκοτώνοντας τον γιο του, τον Χαλιρρόθιο.

Ένας από τους πιο ανθρώπινους από τους 12 θεούς του Ολύμπου, ο Άρης ήταν ένα δημοφιλές θέμα στην ελληνική τέχνη. Ο θεός έγινε ακόμη πιο δημοφιλής στη ρωμαϊκή εποχή, όταν απέκτησε μια πολύ πιο "σοβαρή" όψη ως Άρης (Mars), ο ρωμαϊκός θεός του πολέμου.

Οικογενειακές Σχέσεις του Άρη

Γιος του Δία και της Ήρας, οι αδελφές του Άρη ήταν η Ήβη και η Ειλείθυια. Παρά το γεγονός ότι ήταν θεός, οι Έλληνες τον θεωρούσαν από τη Θράκη, ίσως σε μια προσπάθεια να τον συνδέσουν με τους λαούς που θεωρούσαν ξένους και πολεμοχαρείς, εντελώς διαφορετικούς από τους ίδιους. Ο Άρης απέκτησε διάφορα παιδιά με διαφορετικούς συντρόφους, αρκετά από τα οποία είχαν την ατυχία να έρθουν αντιμέτωπα με τον Ηρακλή όταν έκανε τους περίφημους δώδεκα άθλους του. Η κόρη του Άρη Ιππολύτη, η βασίλισσα των Αμαζόνων, έχασε τη ζώνη της από τον Ηρακλή, ο γιος του Ευρυτίωνας έχασε τα βοοειδή του, ενώ τα άλογά του Διομήδη τα έκλεψε επίσης ο Έλληνας ήρωας. Οι θαρραλέες αλλά πολεμοχαρείς Αμαζόνες θεωρούνταν επίσης απόγονοι του Άρη.

Στους ελληνικούς μύθους, ο Άρης διακρινόταν για την ομορφιά και το θάρρος του, ιδιότητες που αναμφίβολα τον βοήθησαν να κερδίσει την αγάπη της ελληνικής θεάς Αφροδίτης (αν και ήταν παντρεμένη με τον Ήφαιστο) με την οποία απέκτησε μια κόρη, την Αρμονία, και τον Έρω τον θεού του έρωτα και της επιθυμίας. Ο Ήφαιστος κατάφερε να παγιδεύσει τους εραστές σε ένα έξυπνο κρεβάτι, και η ιστορία διηγείται λεπτομερώς στο βιβλίο 8 της Οδύσσειας του Ομήρου. Μόλις πιάστηκε, η τιμωρία για την αδιακρισία του Άρη ήταν η προσωρινή εξορία από τον Όλυμπο.

Περιγράφεται από τον Ησίοδο στη Θεογονία του ως "Άρης που τρυπά την ασπίδα" και "Άρης που επιτίθεται στην πόλη", ο θεός αντιπροσώπευε την πιο βίαιη και αιματηρή πλευρά της μάχης, σε αντίθεση με την Αθηνά που αντιπροσώπευε τα πιο στρατηγικά στοιχεία του πολέμου. Στις ιστορίες της ελληνικής μυθολογίας, ο Άρης συνήθως βρισκόταν μαζί με τα άλλα παιδιά του με την Αφροδίτη, τον Φόβο και τον Τρόμος, με την αδελφή του Έριδα (Τριγμός) και με την αρματολό του Ένυω.

Ο Άρης μάχεται με τον Ηρακλή

Ο πιο δημοφιλής μύθος που αφορά τον Άρη ήταν η μάχη του με τον Ηρακλή. Ο γιος του Άρη, ο Κύκνος, ήταν διαβόητος για το ότι παγίδευε προσκυνητές που πήγαιναν στο μαντείο των Δελφών, και έτσι κέρδισε τη δυσαρέσκεια του Απόλλωνα, ο οποίος έστειλε τον Ηρακλή να τον αντιμετωπίσει. Ο Ηρακλής σκότωσε τον Κύκνο και ο εξαγριωμένος Άρης έμπλεξε τον ήρωα σε μάχη. Ωστόσο, ο Ηρακλής προστατεύτηκε από την Αθηνά και κατάφερε να τραυματίσει τον θεό του πολέμου. Ένα άλλο μυθικό και επαίσχυντο επεισόδιο για τον Άρη ήταν η αιχμαλωσία του από τους δίδυμους γίγαντες Εφιάλτη και Ότο όταν εισέβαλαν στον Όλυμπο. Φυλάκισαν τον θεό σε ένα χάλκινο πιθάρι (ή καζάνι) για ένα χρόνο και απελευθερώθηκε μόνο με την παρέμβαση του Ερμή.

Ο Τρωικός Πόλεμος

Στην εκδοχή του Ομήρου για τον Τρωικό Πόλεμο στην Ιλιάδα, ο Άρης υποστηρίζει τους Τρώες, μερικές φορές μάλιστα τους οδηγεί στη μάχη μαζί με τον Έκτορα. Η Ιλιάδα παρουσιάζει τον Άρη σε ένα λιγότερο από θετικό φως και ένα μάλλον αντιδημοφιλές μέλος του ελληνικού πανθέου. Περιγράφεται ως "μισητός Άρης", "ανθρωποκτόνος", "πολεμοχαρής" και "κατάρα των ανθρώπων". Η εικόνα του Ομήρου για τον Άρη, όπως και οι παραπάνω μυθολογικές ιστορίες, καταδεικνύει συχνά την αδυναμία του σε σύγκριση με τους άλλους θεούς. Ο Άρης χτυπιέται κατά κράτος από την Αθηνά, η οποία, υποστηρίζοντας τους Αχαιούς, τον βγάζει νοκ άουτ με μια μεγάλη πέτρα. Επίσης, τα καταφέρνει χειρότερα απέναντι στον Αχαιό ήρωα Διομήδη, ο οποίος μάλιστα καταφέρνει να τραυματίσει τον θεό με το δόρυ του, έστω και με τη βοήθεια της Αθηνάς. Ο Όμηρος περιγράφει την κραυγή του τραυματισμένου Άρη σαν τις φωνές 10.000 ανδρών. Φεύγοντας πίσω στον Όλυμπο, ο Δίας αγνοεί τα παράπονα του Άρη, αλλά δίνει εντολή στον Παίωνα να θεραπεύσει την πληγή του.

Αθήνα & Λατρεία του Άρη

Ο Άρης αναστάτωσε και πάλι την αρμονία του Ολύμπου όταν κατηγορήθηκε ότι σκότωσε τον γιο του Ποσειδώνα, τον Χαλιρρόθιο, κοντά σε ένα ρέμα κάτω από την αθηναϊκή ακρόπολη. Συγκλήθηκε ειδικό δικαστήριο - ο Άρειος Πάγος - σε ένα λόφο κοντά στο ρέμα, για να εκδικάσει την υπόθεση. Ο Άρης αθωώθηκε καθώς αποκαλύφθηκε ότι ο Χαλιρρόθιος είχε βιάσει την κόρη του Άρη, την Αλκίππη. Έκτοτε στην Αθήνα, ο Άρειος Πάγος έγινε ο τόπος της δίκης για υποθέσεις που αφορούσαν φόνο και ασέβεια.

Ίσως δεν αποτελεί έκπληξη, λαμβάνοντας υπόψη την έντονη μιλιταριστική κουλτούρα της πόλης, ο Άρης έχαιρε μεγάλης εκτίμησης στη Σπάρτη. Ο Άρης δεν λατρευόταν συνήθως, αλλά υπήρχαν λατρευτικοί χώροι με ναούς αφιερωμένους στον θεό στην Κρήτη (αναφέρεται σε πινακίδες της Γραμμικής Β' από την Κνωσό) και στο Άργος, την Αθήνα, την Ερυθραία, τις Γερονθραίες, τη Μεγαλόπολη, την Τεγέα, τη Θεράπνη και την Τροιζήνα. Είχε επίσης λατρεία στη Θράκη και ήταν δημοφιλής μεταξύ των Κολχίων στη Μαύρη Θάλασσα.

Πώς αναπαρίσταται ο Άρης στην Τέχνη;

Στην αρχαία ελληνική αρχαϊκή και κλασική τέχνη, ο Άρης απεικονίζεται συχνότερα φορώντας πλήρη πανοπλία και κράνος και κρατώντας ασπίδα και δόρυ. Από αυτή την άποψη, μπορεί να φαίνεται δυσδιάκριτος από οποιονδήποτε άλλο ένοπλο πολεμιστή. Μερικές φορές η ελληνική θεότητα απεικονίζεται καβάλα στο άρμα του που το σέρνουν άλογα που αναπνέουν φωτιά. Ο μύθος της μάχης του Άρη με τον Ηρακλή αποτέλεσε δημοφιλές θέμα για αττικά αγγεία τον 6ο αιώνα π.Χ.

Σε μεταγενέστερους χρόνους, ο ρωμαϊκός θεός Άρης απέκτησε πολλές από τις ιδιότητες του Άρη, αν και με λιγότερες ανθρώπινες ιδιότητες, όπως ήταν χαρακτηριστικό της ρωμαϊκής αντίληψης για τους θεούς. Στη ρωμαϊκή μυθολογία, ο Άρης ήταν επίσης ο πατέρας του Ρωμύλου και του Ρέμου (μέσω του βιασμού της Βεστάλιας Παρθένου Ρέας Σύλβιας), των θρυλικών ιδρυτών της Ρώμης, και, ως εκ τούτου, η πόλη απέκτησε ιερή υπόσταση. Όπως η Αθηνά για την Αθήνα, ο Άρης ήταν επίσης ο προστάτης θεός της ρωμαϊκής πρωτεύουσας και ο μήνας martius (Μάρτιος) πήρε το όνομά του.