Hipokrat

Hipokrat, MÖ 5.yüzyılda Yunan adası olan Kos'ta(İstanköy) doğdu ve antik dönemin en meşhur hekimi oldu. Adada bir tıp okulu kurdu, tıbbi meselelerle ilgili çok sayıda eser yazdı ve kendisi hastalıkların ve tedavilerinin sistematik ve empirik incelemelerini yapması sebebiyle modern tıbbın kurucusu olarak itibar kazandı.

Biyografik Ayrıntılar

Hipokrat hakkındaki bilgiler baştan savma ve güvenilmezdir. MÖ 460 yılında doğmuş olması ihtimal dahilinde olsa da hayatının ayrıntıları antik dönemde bile spekülasyonlara maruz kalmıştır. Hayatına dair en eski kaynaklardan birisi 1'inci ve 2'nci yüzyıllar arasında yaşamış, kendisi de bir hekim olan, Ephesuslu(Efesli) Soranus'a atfedilen Hipokrat'ın Yaşamı isimli eserdir. Soranus'un günümüzde kayıp olan eski metinlerden alıntı yapma yöntemi antik tıp hakkında paha biçilmez bir bilgi kaynağı olmuştur. Soranus, Hipokrat'ın 5.yy sofistlerinden birkaçını tanıdığını, özellikle Lentinili Gorgias'ı, ve hem babası hem de jimnastik eğitmeni Silivrili Herodicus tarafından tıp eğitimi aldığını belirtir. Ayrıca öğreniriz ki Hipokrat Kos'ta(İstanköy) bir tıp okulu kurmuş ve okulun yöneticiliğini yapmıştır.

Platon, Protagoras isimli eserinde Hipokrat'tan bahseder ve Hipokrat'ın ücret karşılığı çalıştığını ve bedenin bir bütün olarak tedavi edilmesi gerektiğine inandığını öne sürer(Phaedrus). Romalı alim ve tıp yazarı Cornelius Celsus, Hipokrat'ın tıbbı felsefeden ayıran ilk kişi olduğunu iddia eder ve diğer antik dönem kaynakları da Hipokrat'ın sağlıklı bir bedene sahip olmak için diyetin ve egzersizin önemine inandığını öne sürerler. Soranus, Hipokrat'ın ömrü boyunca seyahat ettiğini ve MÖ 370'de Tesalya bölgesindeki Larissa kentinde öldüğünü belirterek bizi bilgilendirir.

Antik dönemde Hipokrat'ın büyük yetenekleri ile ilgili çok sayıda efsane ortaya çıkmıştır fakat bunların çoğu büyük ihtimalle salt uydurmalardır. Söylendiğine göre Hipokrat Makedonya Kralı II.Perdiccas'ın sağlık problemlerinin sebebinin aşk acısı olduğunu fark etti, MÖ 430'da Atina'yı vurmuş olan veba salgınını her yeri ateşe vererek bertaraf etti ve herkes tarafından (haklı bazı gerekçelerle) deli olduğu sanılan Demokritus'u tedavi etti. Hipokrat'ın çalışmalarını sürdüren üç oğlu vardı- Thessalus, Dracon ve Polybus.

Hipokrat Külliyatı

Hipokrat, Ptolemaios devri İskenderiyesi'nde Helenistik dönemde kaleme alınmış Hipokrat Külliyatı'nda(Corpus Hippocraticum) toplanan çok sayıda tıp üzerine yazılmış antik bilimsel incelemeleri,konuşmaları ve mektupları yazmakla itibar kazanmıştır. Modern araştırmacılar, sadece yazım üslubundan yola çıkarak bile, bu metinlerin çok sayıda yazar tarafından kaleme alınmış olduğunu düşünmekte ve bu kaynaklardan herhangi birini yazdığına dair kendi hayatta olduğu zamanda yazılan kaynaklardan hiçbirinde Hipokrat'a atıf olmadığını belirtmektedirler. Bu sebeple araştırmacılar metinlerin bir kısmının Hipokrat tarafından yazıldığı görüşünü benimsemektedir fakat bu metinlerin hangilerinin Hipokrat tarafından kaleme alındığı hala tartışılmaktadır.

MÖ 3.yüzyıldan kalma Külliyatı(Corpus) MS 1.yüzyılda Dioscurides ve Capiton isimli alimler tarafından yeniden düzenlendi. Birkaç antik dönem yazarı,ki bunlar çoğunlukla ünlü hekimlerdi, Hipokrat'a atfedilen eserler üzerine sıklıkla yorum metinleri kaleme aldılar, bunların arasında en meşhurları Kalkedonlu(Kadıköylü) Herophilus(MÖ 4 -3.yüzyıl), Citiumlu Apollonius( MÖ 1.yüzyıl) ve Galen(MS 2-3.yüzyıl)'dir.

Hipokratik metinler her türlü tıbbi meseleyi ele almaktadır fakat bu metinler teşhis ,biyoloji, tedavi ve doktorlar için genel tavsiye olmak üzere dört ana kategoride gruplandırılabilir. Her biri özel bir konuda olmak üzere 60'tan fazla inceleme metni bulunmaktadır ve bunlara eklemler, terapi, rejim, ameliyat, fizyoloji, hastalıkların ilerleyişi, arındırma tedavileri ve jinekoloji metinleri örnek olarak verilebilir. Etik konusu ve tıbbın diğer alanlarla ilişkisi,özellikle de felsefeyle ilişkisi, de bu metinlerde tartışılmıştır.

Hipokrat Yemini

Meşhur Hipokrat Yemini muhtemelen Hipokrat'ın ölümünden sonra ortaya çıktı ve seçilmiş bir grup özel doktora mahsus bir yemindi. Hipokrat Yemini aslında doktorun toplumun değerlerine uygun bir şekilde çalışacağını garantileyen dini bir belge idi. Yemini eden pratisyen öğretmenine saygı duyacağına, hastasına zehir vermeyeceğine, hastasını hiçbir şekilde suistimal etmeyeceğine, bıçak kullanmayacağına, ya da hasta ile doktoru arasındaki gizliliği bozmayacağına dair Apollo, Hygieia ve Panacea'nın adına yemin ediyordu. Hipokrat Yemini'nin modern versiyonu ,ya da benzer türde ifadeler, bugün bile dünya genelinde pek çok tıp öğrencisi tarafından okunmaktadır.

Sonuç

Hipokrat tarihçiler tarafından tıp mesleğini öncesinde var olan doğaüstü ve dini yaklaşımdan uzaklaştırarak-ki bu yaklaşım Yunan şifa tanrısı Asclepius ile yakından ilişkiliydi- gözleme, sınıflandırmaya, sebep ve sonuçlara dayalı bir yaklaşıma kavuşturan kişi olarak kabul edilir. Hipokrat'tan önce de tıpta akılcı yaklaşımı benimseyenlerin olmasına, Krotonlu Alkmaion gibi, ve hayatı ile çalışmalarının detaylarına dair ayrıntıların az bulunmasına rağmen, Hipokrat tıpkı antik dönemin dünyasında olduğu gibi günümüzde de modern tıbbın babası olarak tanınmaktadır.