Edgar Allan Poe (1809-1849) kısa hikayelerin babası, bilim kurgu öncüsü, polisiye hikayelerin yaratıcısı ve korku türünün üstadı olarak bilinen Amerikan yazar ve şair. Yazarın en önde gelen eserleri arasında şiirleri Kuzgun, Annabel Lee ve Helen, kısa hikayeleri Usher Evi'nin Çöküşü, Amontillado Fıçısı ve Kızıl Ölümün Maskesi ile polisiye hikaye Çalınmış Mektup bulunmaktadır.
Poe, sadece kendi zamanının iz bırakanlarından değil, aynı zamanda günümüzde de önemini sürdüren bir yazardır. Amerikan Ulusu Edebiyatı eserinde Robert Mead, Poe'nun hikayelerinin, şiirlerinin ve denemelerinin "yoğunlukla hissedilmiş tecrübelerin, olağanüstü bir zekayla aktarımı olmasının Poe'nun dehasının göstergesi" olduğunu belirtmiştir (71). Sıklıkla odaklandığı temalar arasında yaşayanların ve ölülerin arasındaki o ince çizgi vardı, kişinin esasında ayrım yapmak isteyeceği iki farklı temanın sınırlarına odaklanırdı: hayat ve ölüm, insan ve hayvan, gerçek ve hayali.
Poe muazzam bir yazar olmasına rağmen hayatı yokluk ve sefalet içinde geçmişti, Poe'nun hayatı boyunca hissettiği eksiklik kısa hikayelerine ve şiirlerine de yansımıştı. Poe hakkındaki kitabında Charlotte Montagne, onu Amerikan edebiyatının devlerinden biri olarak belirterek şunları belirtmiştir, "ancak hayatı bir felaketti, aralıksız sefalet, bitmeyen bir yokluk içindeydi, bastırılmış öfke ve hayal kırıklıklarıyla doluydu" (Intro). Ailesine yazarak destek çıkmaya çalışan ilk Amerikan yazarıydı. Ne yazık ki başarısız oldu. Yokluk içinde yaşamasına rağmen Amerikan edebiyatını bütünüyle değiştirdi. 40 yaşındaki trajik ölümüne rağmen ardında 70 dehşet dolu hikaye, şiir, ve "gerilim ile öngörülemeyen gelişmelerle dolu" bir roman bıraktı. (Montagne, Intro)
Erken Yaşamı
Boston, Massachusetts'te Boston Commons civarındaki bir pansiyonda 19 Ocak 1809 tarihinde doğdu. Mead'e göre en başından beri hayatı parçalanmaya müsaitti. Ebeveynlerinin ikisi de aktördü, bu dönemde ilgili meslek pek de saygın sayılmazdı. Babası David Poe, Jr. (1784-1811) Boston Aktör Topluluğu'nun bir üyesiydi. Avukat olmasını isteyen ailesi için ise ciddi bir hayal kırıklığıydı. O ve göçmen bir aktris olan Elizabeth (Eliza) Arnold Hopkins, Norfolk, Virginia'da tanıştılar ve kısa süre içerisinde evlendiler. Eliza bir duldu. Eski eşi Charles Hopkins sadece altı ay önce vefat etmişti. Poe'nun kardeşi William Henry dokuz ay sonra 1807 yılında dünyaya geldi, tüberküloz sebebiyle 1831'de vefat edecekti.
David ve Eliza, Doğu Yakası'nda yukarı aşağı tiyatro oyunlarına çıkıyor, Poe ve kardeşi Rosalie'yi (1810-1874) David'in ailesi David Sr. ile Elizabeth'in yanına, Baltimore'a bırakıyorlardı. 1811 yılına gelindiğinde David ailesini terk etmişti. Oyunculuk kariyerinde hiç saygı görmediği için çokça içmeye başlaması mesleğini de etkilemişti. Aralık 1811'de, Norfolk'ta vefat etti. Birçok eleştirmen tarafından övgüyle söz edilen Eliza, tüberküloze yakalandı ve 24 yaşındayken 8 Aralık 1811 tarihinde vefat etti. Genç çift, birbirlerinden sadece üç gün ara farkla hayata gözlerini yummuştu.
Babasını hatırlamayan sadece iki yaşındaki Poe, babasının karakterine ve kötü alışkanlıklarına çoktan sahipti. Büyükanne ve büyükbabasının Poe ve küçük kız kardeşi Rosalie'ye bakacak maddi durumları olmadığından Rosalie, Richmondlu tüccar William Mackenzie tarafından evlat edinildi. Resmiyette evlat edinilmesi gerçekleşmediyse de Poe, tütün tüccarı John Allan ve karısı Frances tarafından kabul edildi. Poe'nun ikinci ismi Allan oldu. John, fevri davranışları olan, sabırsız bir adam olarak biliniyordu ancak Poe için bu sorun teşkil etmedi. Ona edebiyattaki çabalarını sürdürmesi konusunda teşvik edip fırsatlar sundular. Genç yaşta uzun şiirleri kolayca ezberleyip, ezbere okuyabiliyordu.
Londra'da Poe
Büyük Britanya'ya karşı gerçekleşen 1812 Savaşı'nın bitimiyle beraber 1815 yılında, Poe sadece altı yaşındayken, Allan ailesi Richmond'ı terk etti, önce John'un İskoçya'daki akrabalarının yanında kaldılar ve nihayetinde Allan'ın yeni bir şube açtığı Liverpool, İngiltere'ye taşındılar. Oradayken Poe, birçok yeni kültürel ve ekonomik fırsatla karşılaştı. Londra'da Sloane Sokağı'ndaki bir yatılı okula gitti ve sonrasında, dokuz yaşında, Papaz John Bransby'nin Konut Evi'nde eğitim gördü. Poe'nun Londra'da tanıştığı birçok insan ileride kısa hikayelerindeki karakterler olarak yer alacaktı.
20 Haziran 1820'de Frances hastalandı ve Allan'ın yeni şubesinde işler iyiye gitmemekteydi, aile New York'a yelken açtı ve ardından Richmond'a döndüler. 1820'nin sonbaharında Poe, Joseph Clarke'tan eğitim almaya başladı, matematik ve klasik edebiyat hakkında birçok şey öğrendi. 14 yaşındayken William Burke'ten Latince, Fransızca, İtalyanca ile beraber coğrafya ve grammar dersleri aldı.
Kendisine yüklü miktarda bir miras kalmış olmasına rağmen 1819 Paniği sebebiyle Allan'ın işleri sekteye uğradı, sonunda toparlayacak ve zengin bir adam olarak 27 Mart 1834'te vefat edecek, ancak Poe'ya hiçbir şey bırakmayacaktı. Poe'nun Allan ile arası bu zamanlarda iyi değildi, Allan Poe'nun şiirlerini beğenmekle beraber onu teşvik etmiyordu. Şubat 1825'te Poe, yeni açılmış Virginia Üniversitesi'ne başvurdu ve orada iki ders aldı: Antik Diller ve Modern Diller, ancak Poe'nun kumar sorunları sonucunda oluşan borçları Allan ödemeyi reddetmişti. Allan, Poe'ya finansal anlamda destek olmayarak Mackenzie'ye göre Poe'ya acımasızlık yapmaktaydı. Poe, üniversiteyi bırakmak zorunda kaldı ve Allan'ın finans departmanında çalışmak üzere Richmond'a tekrardan döndü.
Ordu Zamanları
Bu zorluklara rağmen Poe, şiir yazmaya devam etti ve Temmuz 1827'de "Bostonlu Birisi" takma adıyla Tamerlane ve Diğer Şiirler eseri yayımlandı. Bazılarına göre takma isimle yayımlamasının sebebi borçlulardan kaçmasıydı. İşsiz, Edgar A. Perry ismini kullanarak orduya katıldı; ona verilen görev Boston Limanı'ndaki Fort Independence'a rapor vereceği bir katiplik görevi oldu. Ardından Charleston Limanı'ndaki Fort Moultrie'ye yollandı. Ordudaki kısa macerası boyunca yazmaya, düzenlemeye ve birçok şiirini yayımlamaya devam etti, genelde ağabeyinin ismini kullanıyordu. Böyle bir şiir 2 Kasım 1827'de North American Magazine'in bir sayısında yayımlandı.
1829 yılının sonuna gelindiğinde kendi ismiyle Al Aaaraf, Tamerlane ve Diğer Şiirler eseri yayımlanmıştı. Bu süreçte ordudan ayrılmaya çalışıyor, Allan'dan yardım istiyordu. 1 Ocak 1829'da kıdemli başçavuş olarak atandı. Nikhayetinde, Allan'ın da yardımıyla, 1 Nisan 1829'da ordudan ayrıldı. Bir kez daha işsiz olarak Baltimore'da kuzeniyle yaşamaya başladı, günlerini okuyarak ve yazarak geçirdi. Allan'ın değil, başkalarının desteğiyle yaşı büyük olmasına rağmen 20 Haziran 1830'da West Point'te eğitim almaya başladı. Fransızca ve matematikte başarı gösteriyordu, ancak 6 Mart 1831'de görevlerini yerine getirmediği sebebiyle atıldı: dersleri ve yoklamaları kaçırıyordu. Rütbe ve üniforma ona mutluluk getirse de tatbikalar ve kısıtlamalardan memnun değildi. Baltimore'a teyzesi Maria Clemm ve onun dokuz yaşındaki küçük kızı Virginia ile yaşamak üzere döndü.
Edebiyatta Başarı ve Evlilik
Ocak 1832'de Philadelphia Saturday Courier, Poe'nun kısa hikayesi Metzengerstein'i bastı. Bunu Bon-Bon (Kaybedilmiş Bir Pazarlık) takip etti, Philadelphia Saturday Courier'da Aralık 1832'de basıldı. Baltimore Saturday Visitor, Haziran 1833'te MS. Found in a Bottle hikayesini bastı. Poe, 1835 ve 1837 tarihleri arasında oldukça verimli bir şekilde eserler üretmekteydi. Southern Literary Messenger'da yardımcı editörlük yapıyordu, Berenice ve Morella eserlerini yayımladı. Haftada sadece on beş dolara binlerce köşe yazısı yazdı. Richmond'a iş için taşınması gerekti ve kısa sürede ciddi bir depresyon içerisine girdi, içki içmeye başladı ve bu sebepten kovuldu. İçkiyi bırakması şartıyla göreve yeniden alınacağı söylendi. Bırakmasının ardından da Maria ve Virginia ile beraber Richmond'a taşındı. Mayıs 1836'da annesinin de rızasını alarak Virginia ile evlendi - sadece 13 yaşındaydı. Virginia, kısa hikayelerindeki güzel ancak solgun bütün karakterlerin ilhamı olacaktı, bunun bir örneği de Usher Evi'nin Çöküşü'ndeki Madeline karakteriydi.
On yıllık evliliği boyunca ailesiyle Philadelphia'ya taşındı, en sonunda da New York'a yerleşti, bu süreçte çeşitli dergilerde editörlük yapmaktaydı. Yaratıcılığının önde geldiği bir dönemdi; eleştiriler, şiirler, kısa hikayeler yazmaktaydı.1838 yılında tek romanı olan Nantucketlı Arthur Gordon Pym'in Öyküsü yayımlandı. Kendi yazılarının yanında Poe, dönemin diğer yazarlarıyla da mektuplaşıyor, aynı zamanda birkaç dergi için de edebiyat eleştirmenliği yapıyordu. William Cullen Bryant, Henry Wadsworth Longfellow, Nathaniel Hawthorne, Washington Irving ve Charles Dickens dahil birçok isim hakkında eleştiriler yazdı.
1838 yılında The American Museum'da Ligeia'nın yayımlanmasıyla beraber Poe saygı kazanmaya başladı. 1839'da Burton's Gentleman's Magazine'de William Wilson yayımlandı. Yabancı bir dilde yayımlanan ilk eseri olarak Paris merkezli La Quotidienne'de de yer aldı. Usher Evi'nin Çöküşü de 1839'da Burton's Gentleman's Magazine'de yer aldı, sonrasında 1840 yılında 24 hikaye, iki ciltlik Olağandışı Öyküler eserinde de yer aldı. Eleştiriler başta acımasızcaydı, ancak New York Magazine ve Philadelphia Saturday Courier tarafından beğenildi.
Nisan 1841'de Poe, Rue Morgu'nda Cinayetler eserini bastı ve böylece ortaya yeni bir tür çıktı: polisiye hikaye. 19.yüzyılın en önemli kısa hikayesi olarak adlandırıldı. Çalınmış Mektup (1844) ve Marie Roget'in Hikayesi (1842) eserlerinde yeniden belirecek dedektif C. Auguste Dupin karakterini okuyucuyla tanıştırdı - ikinci eser, gerçek bir hikayeye dayanmaktaydı. Kızıl Ölümün Maskesi, aynı yıl Graham's Magazine'de yayımlandı. Gammaz Yürek, Ocak 1843'te The Pioneer'da yer aldı, onu Dollar Newspaper'da Haziran 1843 tarihli Altın Böcek izledi. 1844 yılında Poe ve ailesi New York'ta yaşamaktaydı, burada Kara Kedi eserini yazdı. Erken Gömü, 1844 yılında Dollar Newspaper'da yer aldı.
Kuzgun, ona uluslararası ün getirdi. Ulalume ve Çanlar ise ününü arttırdı. Kuzgun, ülkenin New York Tribune, Southern Literary Messenger, Richmond Examiner gibi farklı gazetelerinde yer aldı, bir Amerikalının yazdığı en popüler şiirdi. Kasım 1845'te yayımlanmış olan Kuzgun ve Diğer Şiirler eserini Poe, Elizabeth Browning'e ithaf etti.
Ölümü
Ocak 1847'de Virginia vefat etti. 1843 yılında tüberküloz belirtileri göstermeye başlamıştı ve sağlığını yavaşça yitirdi. Poe, tura çıkarak Kuzgun'u okumaya ve ders vermeye devam ettii, ancak Virginia'nın ölümünü onu derinden sarsmıştı ve gitgide daha az yazmaya başladı. Dedikoduların aksine Poe, Baltimore'un bir köşesinde sarhoşluktan ölü şekilde bulunmadı. Aksine, bir Baltimore hastanesinde vefat etti. Yeni dul kalmış eski kız arkadaşı Elmira Shelton ile görüştükten sonra Richmond'dan dönmüştü ve Baltimore'a 27 Eylül 1849'da varmıştı. Yerel bir barda arkadaşlarıyla buluştu ve içmeye başladı. Neredeyse altı gün kimse onu görmedi veya nerede olduğunu öğrenemedi. Kuzenlerinden birinin yaptığı açıklama, Poe'yu bulamadığı ancak Philadelphia'dan beri mücadele ettiği halüsinasyonlardan kaynaklı kayıp olabileceğine yönelikti.
3 Kasım'da Gunner's Hall isimli bir İrlanda tavernasının dışarısında, bilinci yarı açık bulundu. Arkadaşı Dr. Joseph Snodgrass'a haber verildi, Poe'yu kendisine ait olmayan kıyafetler içerisinde buldular. Bilinci kapalı halde Washington College Hastanesi'ne götürüldü ve orada Dr. John Moran tarafından tedavi gördü. Kendisine bir yatak verildi, Poe aralıksız şekilde titriyordu; kısa sürede iki gün kadar sürecek bir halüsinasyon nöbetine yakalandı. Dr. Moran'ın teşhisi, Poe'nun bir hezeyan içerisinde olduğuydu. 5 Kasım'da uyandığında kafası karışıktı, ancak sakindi, "Tanrı zavallı ruhuma yardım etsin" dedi ve bunlar son sözleri oldu. Pazar günü 7 Kasım 1849 tarihinde sabah 5'te vefat etti. 40 yaşındaydı. Dr. Snodgrass ve Walt Whitman'ın aralarında bulunduğu az sayıda kişiyle ucuz bir tabuta konularak 8 Kasım'da Baltimore'un Prezbiteryen Mezarlığı'na gömüldü. Tören, Virginia'nın kuzeni Papaz William Clemm tarafından gerçekleştirildi. Bir mezar taşı bile yoktu.
Mirası
1849'daki ölümünden beri Poe'nun modern edebiyatla sınırlı olmadan sanat, film ve müziğe olan etkisi ölçülemez niteliktedir. Modern kısa hikayenin babası, polisiye hikayelerin ise mucidiydi, bilim kurgunun önde gelen isimlerindendi ve korku üstadıydı. Poe, bir dedektiflik hikayesinin nasıl olacağının kurallarını çizmişti: imkansız bir suç, ilginç ancak dahi bir dedektif, ve genelde bir anlatıcı -çoğunlukla dedektifin dostu- ki suçun karmaşıklığı okuyucuya yansıtılabilsin. Amerikan edebiyatını sonsuza dek değiştirmişti. Uluslararası çapta ün kazanan ilk Amerikan yazar oldu. Eserlerinin sayılamaz kadar çok dile çevirisi gerçekleştirildi. Poe'ya ithafta bulunan yazarlar arasında Robert Louis Stevenson, Oscar Wilde, Rudyard Kipling, H. G. Wells, Agatha Christie, Jules Verne, Stephen King, ve Arthur Conan Doyle mevcuttur.
